Propagatienieuws – week 20, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: verwachte hoge SFI van 160 à 165 bij een relatief lage Kp-index duiden op goede HF-condities, 
• VHF+-tropo: kans op redelijk tropocondities, met name langs het Kanaal, 
• Meteoorscatter: komende week nog lichte activiteit van de Eta Aquariden,  
• EME: afnemende maandeclinatie en toenemende padverliezen.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De zonneactiviteit was deze week vrij hoog: het gemiddelde dagelijkse zonnevlekkengetal steeg van 74 naar 134 eenheden en de gemiddelde dagelijkse zonnefluxindex steeg van 120 naar 157.

Dit was deels te danken aan de zeer grote actieve regio 3014, die bijna groot genoeg is om met het blote oog te zien, mits de je nodige voorzorgsmaatregelen neemt. Spaceweather.com presenteert een indrukwekkende fotomontage van Mohammad Fadel Talafha van de Universiteit van Sharjah in de Verenigde Arabische Emiraten. Daarin is de grootte van regio 3014 in verhouding tot de aarde en zijn afstand tot de maan te zien: https://t1p.de/dunlc

Precies een jaar geleden was het zonnevlekkengetal 13 en de zonneflux 72. Hieruit blijkt hoe snel de huidige zonnecyclus aan het toenemen is – veel sneller dan deskundigen hadden voorspeld. Waarnemers van het ruimteweer zullen het actieve gebied 3014 de komende dagen zeker in de gaten blijven houden.

Ondertussen zijn de geomagnetische omstandigheden gunstig met een Kp-index die sinds maandag tussen 1 en 3 beweegt. Dit is allemaal goed nieuws en wordt weerspiegeld in de bandcondities op dit moment, met ‘rond de wereld’-echo’s die te horen zijn op sommige DX-signalen.

HF-vooruitzichten

Verwacht wordt dat we de hele maand mei een actieve zon zullen blijven zien, gekenmerkt door meer zonnevlammen uit de M-klasse en mogelijk ook enkele uit de X-klasse.

Voor de komende dagen verwacht NOAA een SFI tussen 160 en 165 en daarna een lichte daling tot 150. Dit alles bij een lage Kp-index van maximaal 3. Hierbij kunnen af en toe kortstondige verstoringen en radioblack-outs optreden. De Maximum Usable Frequency (MUF) zal variëren tussen 12 MHz in de nacht tot circa 25 MHz overdag.

Sporadische-E

Door sporadische-E zal ook 10 meter regelmatig open zijn met sterke short-skip-signalen. Maar ook multi-hop-Es of combinaties met met F2-laag-hops leveren soms verrassend goede DX, die overigens moeilijk te voorspellen is.

VHF en hoger

Sinds een paar dagen is de lucht wat vochtiger. Op de momenten met weinig wind levert dat redelijke tropocondities op. De kaarten op DX Info Centre duiden met name op het pad langs het Kanaal.

De zomer kan ook een tijd zijn van sterke tropocondities, vooral rond de kusten en over de aangrenzende zeeën. Dit komt doordat zich een sterke temperatuurinversie kan ontwikkelen over koele zeeën met gebieden van mist en nevel op zeeniveau in combinatie met warme droge lucht die van het continent afwaait. Deze paden zullen waarschijnlijk lang aanhouden, vooral over de Noordzee, het Kanaal en de Ierse Zee, met uitgebreide mogelijkheden ten zuiden over de Golf van Biskaje.

Tot slot hebben we de vroege roerselen van het sporadische-E-seizoen, dat enkele veelbelovende tekenen begint te vertonen. Zo was Argentinië soms te werken in FT8 op 6 meter. De aanwezigheid van jetstreams geven vaak een goede indicatie voor het onstaan van sporadisch-E-refelcties. De voorspellingskaarten voor de hoogste luchtlagen suggereren dat er komende week een aantal redelijke mogelijkheden zouden moeten zijn. Houd daarom de jetstreamkaarten op propquest-website in de gaten.

Meteoorscatter

Er is deze week geen grote meteorenregen, maar we zitten aan het einde van de Eta Aquariden-regen, die eind april begon en waarvan algemeen wordt aangenomen dat hij volgend weekend zal uitdoven. De Eta Aquariden wordt geassocieerd met de komeet van Halley. Maar verwacht niet de komeet te zien tot 2061!

EME

Komende week neemt de maandeclinatie af en neemt de afstand tot de aarde toe, wat leidt tot toenemende padverliezen. De maanlibratie zal laag zijn.

De Corsicaanse EME-microgolf-DXpeditie TK/HB9CRQ zou deze week van gunstige condities moeten kunnen genieten, als het weer meewerkt.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.