Historisch archief

Historisch overzicht

Op 18 april 2025 is het honderd jaar geleden dat de IARU werd opgericht.
Twee zeer actieve radioamateurs, Ru en Wolf Tappenbeck waren de drijvende kracht hierachter. Zij stonden in nauw contact met de ARRL en stimuleerden het verkennend comité om vaart te zetten met de oprichting.
Vervolgens werden ze in de gelegenheid gesteld om een Nederlandse radioverenging op te richten, de NVIR. De NVIR ging op 21 oktober 1945 op in de VERON. In 2025 bestaat de VERON 80 jaar. Deze twee heugelijke feiten vormen de basis van dit artikel.
Ingegaan wordt op de contacten met de ARRL en later met de IARU gevolgd door een beschrijving van wat zich in Nederland afspeelde.

Dit artikel is een vervolg op het artikel in Electron van augustus 2015 met de titel “90 jaar zendexamen 1919-2019”. In dit artikel gaat Remy Denker PAøAGF in op het ontstaan van de bekende vooroorlogse verenigingen. Tevens wordt aandacht besteed aan de kleinere verenigingen, destijds ook wel sociëteiten genoemd. De periode tot aan de oprichting van de VERON wordt in dit artikel besproken.

Dit artikel is een vervolg op het artikel in Electron van augustus 2015 met de titel “90 jaar zendexamen 1919-2019”. In dit artikel gaat Remy Denker PAøAGF in op het ontstaan van de bekende vooroorlogse verenigingen. Tevens wordt aandacht besteed aan de kleinere verenigingen, destijds ook wel sociëteiten genoemd. De periode tot aan de oprichting van de VERON wordt in dit artikel besproken.

Radio Herrijzend Nederland en de Ordedienst – Gedurende de oorlog was op het Natuurkundig Laboratorium van Philips in het diepste geheim gewerkt aan een radiozender onder leiding van Cor Gehrels (PAøQQ). Kirsten Post heeft dit artikel geschreven naar aanleiding van haar onderzoek naar haar opa (Cor Gehrels) tijdens de oorlog.

Ter nagedachtenis aan Jan Thijssen † 1945, postuum VERON erelid

In dit artikel is Eddy (PAoRSM) in de Amersfoortse regiogeschiedschrijving gedoken rond het verboden gebruik van radioapparatuur tijdens de bezetting. Voor zover na te gaan draaide de radioactiviteit in de stad Amersfoort tijdens de oorlog op een laag pitje. Daardoor bleek het uiteindelijk een moeizame zoektocht. Maar door het combineren van gegevens uit verschillende bronnen, kwamen er nieuwe dingen naar voren die hij graag met u wil delen.

Radioamateurs offerden hun leven voor onze vrijheid: “Wij herdenken onze dooden”. Die ondertitel “wij herdenken onze dooden” staat op de voorpagina van het meinummer van Electron uit 1946.  Met name de herdenkingsplaat als binnenblad van dat nummer, met de namen en foto’s van al die omgekomen radioamateurs, bracht Eddy Krijger PAøRSM er toe de achtergrond van dat overzicht te onderzoeken.

Tijdens de eerste VerenigingsRaad van de VERON, op 9 maart 1946, is op voordracht van de Afdeling Twente besloten om de tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen radioamateurs, die lid waren van de vooroorlogse radioverenigingen, te benoemen tot Postuum Erelid. Dit voorstel is tijdens de tweede VR, gehouden op 18 mei 1946, bekrachtigd. Tijdens de derde VR, gehouden op 8 december 1946, is OM Otten PAOHB tot 28″ Postuum Erelid benoemd (Remy Denker PAøAGF).

De werkgroep heeft in de loop van tijd extra informatie gevonden over onze Postume Ereleden. Om ook deze informatie te delen op deze site hebben we deze toegevoegd aan het artikel. Tevens zijn een aantal kleine correcties doorgevoerd (update 27-5-2025).

Een teruggevonden Postuum Erelid – OM C.J. Haspels (Remy Denker PAøAGF).

Landelijke vordering zendapparatuur en teruggave van de in Amsterdam in bewaring gestelde zendapparatuur door de Amsterdamse hoofdinspecteur van politie de heer H.J.G. van Boxtel (Eddy Krijger PAøRSM).

De werkgroep heeft gemeend om de herkenbaarheid van het artikel iets duidelijker te maken de naam H.J.G. van Boxtel aan de titel toegevoegd. Tevens zijn een aantal kleine correcties doorgevoerd.

Op de originele gedenkplaat van de gevallen radioamateurs, welke in 1949 is uitgegeven, staan de namen en foto’s van 44 gevallenen. Voor deze gedenkplaat waren 51 gevallenen aangemeld en ontbraken er op deze herdenkingsplaat zeven namen, waaronder vier Postume Ereleden.

In 2025 is deze plaat aangevuld met de zeven namen en staan nu alle 51 gevallenen op de herdenkingsplaat.

Meer informatie over deze radioamateurs vindt u ->hier<-.

Aan de vooravond van 80 jaar bevrijding 5 mei 2025 herdachten de VERON en de VRZA de radioamateurs die door oorlogsgeweld in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.

Hierbij een kort verslag van deze herdenking

Radioverenigingen voor de oorlog (Remy Denker PAøAGF).

Na de oorlog het samengaan van de vooroorlogse verenigingen onder de paraplu van de VERON (Remy Denker PAøAGF).

De opkomst van het zendamateurisme in Nederland (Remy Denker PAøAGF).

De lange weg naar het officiële examen, dit artikel wordt vervolgd met een artikel in september 2015 onder de titel “Amateurverenigingen voor 1946” (Remy Denker PAøAGF).

De algemeen voorzitter in zijn rol als bestuursvoorzitter (Remy Denker PAøAGF).

Johannes Libbe Leistra was een radiopionier waar je maar weinig over hoort. Deze Rotterdammer die zichzelf morse leerde en op zijn vijftiende zijn certificaat voor radiotelegrafist haalde, kwam al in 1924 in de lucht met N-0BQ. Hij hoort thuis in het rijtje van Hanzo Idzerda en de gebroeders Tappenbeck (Willem Leistra – Hans Mulder PA0HRM)

De kerstvlucht vanaf Schiphol naar de West in 1934De eerste vlucht  van Amsterdam naar Curaçao plaats kwam uiteraard heel langzaam tot stand. Hoewel de KLM al in de twintiger jaren plannen had om naar Curaçao te vliegen, vond de eerste vlucht pas in december 1934, nu 90 jaar geleden, plaats. Er werd gevlogen met een ultramodern vliegtuig de Fokker F18, die speciaal was aangepast. Dat wil zeggen bijna alle stoelen werden verwijderd, extra benzine- en olietanks werden ingebouwd en de zendinstallatie werd nog eens goed nagekeken. Voor een aantal golflengtes die de piloten zouden gebruiken werden extra antennes gemonteerd. Deze speciale vlucht was een grote sprong voorwaarts en moes het startpunt zijn van regelmatige verbindingen met de West.

In 1974 kreeg Gerard (PA1AT) van zijn opa een stapeltje radiokaarten die hij had gekregen bij een verzameling ansichtkaarten die opa verzamelde. Zijn opa vertelde dat deze radiokaarten van radioamateurs kwamen die op die manier gegevens uitwisselden over hun radioverbinding, en dat die radioamateurs in de jaren twintig en dertig pioniers waren op het gebied van radio. Dit was het begin van een unieke collectie van en door zendamateurs.

Enkele weken terug was onze algemeen voorzitter Remy Denker PA0AGF op bezoek bij het overbekende, maar helaas inmiddels gesloten Jan Corver museum voor radiozendamateurisme. De conservator Cor Moerman PA0VYL gaf Remy tijdens dat bezoek een doos met daarin een 16 millimeter film over PA0ASD uit 1935.

Lees ->hier<- het hele artikel

De NVIR organiseerde in de vooroorlogse jaren regelmatig een Vossenjacht in de omgeving van Groningen. Deze film toont één van die vossenjachten in het jaar 1939. De amateurs van toen hadden geen idee welk onheil hen boven het hoofd hing, oorlog. De film sluit af met wat beelden van zwemmende amateurs in het Paterswoldsemeer op een golflengte van 25cm.

In 2020 schreef Eddy (PAøRSM) het artikel “Radiozendgroep activiteiten in Amersfoort en omstreken”. Daarin stond ook het verhaal van een verzetsman A. van Schendel en zijn reis tussen Den Ham (Hoogland) en Amersfoort. Bij zijn onderzoeken naar de geschiedenis van de afdeling Amersfoort, viel zijn oog onwillekeurig verschillenden malen op zijn naam. Dit is de aanleiding voor het schrijven van een stukje achtergrondgeschiedenis van het monument voor de gevallen radioamateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat nu geplaatst is op het terrein van KPN Broadcast te Hilversum.

De ondertitel “wij herdenken onze dooden” staat te lezen op de voorpagina van het meinummer van de Electron uit 1946. Dit was voor Eddy (PAøRSM) het vertrekpunt geworden om, in het vervolg op zijn eerdere schrijven, nog even nader in te gaan op de achtergrond van met name al die omgekomen radioamateurs zonder amateurroepletters.

Hoe langer je zoekt “hoe meer er boven tafel komt”. Dat mag blijken rond de dappere radioamateurs tijdens de bezettingstijd. Naast de omgekomen zendamateurs waren er gelukkig ook velen die de oorlog overleeft hebben. Hierover heeft Dick Rollema (PAøSE) destijds geschreven in het boek “50 jaar VERON, 100 jaar RADIO”. Met onze recente archiefvondsten in het achterhoofd heeft Eddy (PAøRSM)  de lijst van verzetsstrijders van bladzijde 216 en 217 in het boek naar de kennis van nu (21 maart 2021) gecorrigeerd en aangevuld.

Ter nagedachtenis aan de gevallen radiozendamateurs is door de VERON in 1953 een gedenkteken onthuld. Dit monument staat nu op het terrein van KPN Broadcast Services aan de Witte Kruislaan 47 te Hilversum.

De stichting is opgericht bij notarieele acte  dato 4 augustustus 1927.

De stichting heeft uitsluitend ten doel de bevordering van de ontwikkeling van de wetenschap en techniek op het gebied van radio-telegrafie, radio-telefonie en radio-televisie en al zodanige wetenschappen en technieken, welke in de toekomst uit of naast deze bovengenoemde wetenschappen en technieken mochten voortkomen of ontstaan, doch alleen voor zover zij direct of indirect met bovengenoemde wetenschappen en technieken verband houden, alles in de ruimste zin.

Op YouTube zijn verschillende video’s te vinden die op onze hobby betrekking hebben. In dit document vindt u verschillende links die verwijzen naar deze video’s.