Propagatienieuws – week 16, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: zeer goede kansen komende week op HF,
• VHF+: tropocondities normaal, met dinsdag hooguit lichte verhoging boven de Noordzee,
• Meteoorscatter: Lyriden blijven actief tot 30 april,  
• EME: padverliezen toenemend, relatief weinig 144MHz-hemelruis.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week kenmerkte zich door zonnevlammen – veel zonnevlammen! Er waren talrijke krachtige zonnevlammen. De meeste deden zich voor in de vroege uurtjes en dus geen invloed hadden op de ionosfeer boven Europa. Zonnevlammen kunnen kortstondige radio-onderbrekingen veroorzaken omdat de energetische fotonen tot diep in de D-laag doordringen. De zonneactiviteit is de afgelopen 30 dagen drastisch toegenomen: vijf van de tien sterkste zonnevlammen van cyclus 25 zijn alleen al in deze periode waargenomen.

We hebben ook een zeer sterke zonnevlekkenactiviteit gehad met een piek van de zonnefluxindex op 160 op donderdag 21 april. De huidige oogst van vier zonnevlekkengroepen betekent waarschijnlijk dat we kunnen dat de SFI hoog zal blijven, tot op zijn minst begin volgende week.

HF-vooruitzichten

NOAA voorspelt dat de SFI boven de 130 zal blijven, maar het kan zijn dat we een tijdlang nog hogere cijfers krijgen. Het voorspelt ook een maximale Kp-index van 2 volgende week, hoewel die gemakkelijk kan stijgen als we worden getroffen door materie van inkomende coronalemassa-ejecties (CME’s), die steeds vaker voorkomen naarmate de cyclus voortduurt. Het goede nieuws is dat, op het moment van schrijven, het er niet naar uitziet dat coronale gaten activiteit worden.

NOAA verwacht dat de SFI voorlopig 160 blijft en daarna wat kan dalen richting 130. De Kp-index zal voorlopig 2 à 3 zijn. Rond 27 april kan de Kp-index weer wat oplopen doordat de aarde dan een stroom met hoger plasmadichtheid gaat kruisen. We moeten rekening houden met een reële kans van 50 % op kleinere radioblack-outs, en een kleinere 15% kans op een grotere R3 black-out. De gebruikelijke slag om de arm is dat een plotselinge CME de verwachtingen weer overhoop kan halen.

De MUF zal variëren tussen 10 en 28 MHz.

Er zijn talrijke meldingen van goede condities op de hogere banden – 21, 24 en 28MHz – inclusief openingen naar TX5N op de Austral eilanden. Braco, 8Q7DX, die op vakantie is op de Malediven, is ook aan het werk geweest.

Sporadische-E

Er zijn ook enkele tekenen van een vroege Sporadische-E met zeer mooie openingen naar Spanje op 10 meter.

Dus als de SFI zo hoog blijft en we niet veel geomagnetische storingen krijgen zou het een goede week voor HF kunnen worden.

VHF en hoger

We hebben een mix van effecten in de lente. Er is een lagedrukgebied boven Frankrijk, met grotendeels droge lucht over land, maar ook de toenemende warmte van de lentezon. Tropo-condities zullen daardoor voorlopig normaal zijn, met hooguit dinsdag boven de Noordzee wat lichte verbeteringen.

Aangezien de röntgenmetingen van de zon de afgelopen 36 uur redelijk rustig waren, is er maar een kleine kans op aurora.

Meteoorscatter

Het winterminimum van meteorenactiviteit is ten einde:  het aantal sporadische meteoren neemt toe richting het gebruikelijke maximum in de nazomer.

De Lyriden-regen is over zijn hoogtepunt heen, maar blijft actief tot 30 april.

EME

Maandeclinatie begint de week negatief met lage maanpieken en korte EME-tijdvensters, maar wordt op donderdag weer positief. Padverliezen nemen weer toe nu we voorbij het perigeum zijn. De 144MHz-hemelruis is de hele week laag, behalve zaterdagmiddag als de zon en de maan dicht bij elkaar staan in de vijf uur voor de maansondergang om ongeveer 19:00 UTC.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.