Propagatienieuws – week 24, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: zonnefluxindex daalt van 146 naar 100, MUF varieert tussen 12 MHz ’s nachts tot 21 MHz overdag,
- VHF en hoger:
- Tropo: komende dagen kans op enigszins verhoogde condities,
- Es: Sporadische-E-seizoen goed van start. Houd ’s avonds de 6m-band in de gaten!
- Meteoorscatter: de Aretiden, Zeta-Perseiden, Beta-Tauriden en Juni-Bootiden zijn deze week allemaal actief,
- EME: maandeclinatie vanaf woensdag positief, met toenemende EME-tijdvensters en bovendien toenemende padverliezen.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De verwachting van vorige week dat de zonnefluxindex zou stijgen, is royaal uitgekomen. Zaterdag was deze geklommen naar 149. In dezelfde periode waren er ook een reeks verschijnselen waar te nemen in het ruimte- en radioweer. Op 13 juni was er een flinke coronalemassa-ejectie, die twee dagen later een verstoring van het aardmagnetisch veld veroorzaakte.
De langdurige M3.4-zonnevlam op 13 juni om 04:00 UTC veroorzaakte niet alleen een coronalemassa-ejectie, maar ook een stralingsuitbarsting die de D-laag intensiveerde. Hierdoor nam de signaalverzwakking op de daglichtzijde van de aarde merkbaar toe. Het geomagnetische veld werd op de ochtend van 13 juni behoorlijk actief. De oorzaak hiervan was een passerende plasmawolk, die uiteindelijk leidde tot geïsoleerde, stormachtige interrupties.
De maximaal bruikbare frequentie via de F-laag over een afstand van 3000 km, de zogenaamde MUF3000, bedroeg zelden meer dan 21 MHz. De propagatie-omstandigheden verslechterden ook ’s nachts merkbaar: de 20m-band was niet meer de hele tijd open.
Dat er toch talrijke verbindingen boven 21 MHz waren, was te danken aan het Sporadische-E-gebied dat deze week de condities op de hogere banden tot 50 MHz (en soms hoger) domineerde.
Er zijn ook enkele F2-laagopeningen op 10 meter geweest, en bovendien Sporadische-E-reflecties, inclusief multihop-Es. Als gevolg hiervan zijn er veel DX-berichten binnengekomen, waaronder Vasco 7Q7CT in Malawi en Harald 9X2AW in Rwanda op 10 meter in FT8.
De Sporadische-E was soms zo stabiel, dat de ruimtegolf naar de F-laag afgeschermd werd. Op 10 en 12 meter waren er stabiele shortskip-condities, met sterke signalen binnen Europa. Op de 6m-band waren er bijna dagelijks multihop-paden en soms koppelingen tussen Sporadische-E- en F2-gebieden.
HF-vooruitzichten
De snelle zonnewind met snelheden rond 600 km/s afkomstig van een coronaal gat zal de aarde zondag gepasseerd zijn. Tot 23 juni blijft het relatief rustig.
Voor de komende dagen verwacht NOAA lage zonneactiviteit, met een kleine kans op geïsoleerde zonnevlammen van klasse M. De zonnefluxindex zal dalen van circa 146 tot 100. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen 12 MHz in de nacht tot 21 MHz overdag.
Overigens zijn deze NOAA/USAF-voorspellingen afkomstig van de 557th Weather Wing, het belangrijkste militaire meteorologische centrum van de Amerikaanse luchtmacht.
VHF en hoger
De komende dagen wordt een klein hogedrukgebied verwacht boven Engeland. Daarmee stroomt lucht over de Noordzee naar Nederland. Op de kaarten van DX Info Centre vertaalt zich dat in wat verhoogde tropocondities voor de komende dagen.
Sporadische-E
Het Sporadische-E-seizoen is in volle gang. Degenen die zondag 13 juni de 6m-band in de gaten hielden, konden ’s avonds, tot bijna middernacht, gebruik maken van een vrij stabiel pad naar Noord-Amerika. Wijdverspreide activiteit tot in Mexico en Texas komt niet vaak voor. De weerpatronen lieten meerdere straalstroomgebieden zien waardoor de vereiste opeenvolging van vier of vijf hops via Sporadische-Es mogelijk werd. De band zinderde van de DX-signalen. Dit was het eerste prominente Sporadische-E-hoogtepunt van het seizoen.
Dit weerpatroon zou zich kunnen herhalen. Houd daarom de 6m-band gedurende de rest van de maand tussen 20:00 en 22:00 UTC goed in de gaten.
Meteoorscatter
De Aretiden, Zeta-Perseiden, Beta-Tauriden en Juni-Bootiden zijn deze week allemaal actief. Die laatste is over het algemeen laag actief. Toch produceerde hij in 1998 onverwachte activiteit met een ZHR tot 100 gedurende meer dan een halve dag.
EME
De maandeclinatie wordt vanaf woensdag weer positief. Omdat we voorbij het het perigeum van deze maand zijn, nemen de EME-tijdvensters toe en evenzo de padverliezen. 144MHz-hemelruis is laag, niet meer dan 300 Kelvin tot donderdag.
______
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
______
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON