Propagatienieuws – week 6, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: geen uitzonderlijke HF-condities verwacht, eerder “redelijk”,
• Es: kans op Sporadische E op HF-banden, 
• VHF+: geen verhoogde tropocondities verwacht, 
• EME: EME-tijdvensters worden korter in de loop van de week

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

We hadden een goede week voor HF-propagatie, met een zonnefluxindex (SFI) die richting 130 ging bij relatief kalme geomagnetische condities. Er waren veel meldingen van openingen naar Australië op 10 meter en de KQ2H-repeater in New York liet ook vaak van zich horen op 29.620 MHz FM.

Echter, een coronalemassa-ejectie (CME) op 6 februari trof de aarde op woensdag de 9 februari. De snelheid van de zonnewind vertoonde slechts een kleine toename, terwijl de Bz-component van het interplanetair magnetisch veld (IMF) vrij neutraal was.

Het nettoresultaat was dat de CME aanvankelijk weinig effect had op de ionosfeer en slechts resulteerde in een Kp-index van 3. Maar tegen 15:00 UTC op donderdag was het interplanetair magnetisch veld plotseling snel zuidwaarts verschoven en steeg de Kp-index tot 5. Zo zie je maar hoe moeilijk het is om precieze timing te geven voor geomagnetische gebeurtenissen. Op zaterdagochtend is er nog een zonnevlam van de M-klasse bijgekomen.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA dat de SFI zal dalen tot rond 108, wat hopelijk nog steeds genoeg zal zijn voor openingen op 12 en 10 meter. Voor de Kp-index moeten we rekenen op onrustige perioden met waardes die kunnen oplopen tot 5 op maandag. Met wat geluk blijft de Kp-index tijdens de PACC dit weekend beperkt tot 2 of 3. Na maandag ziet het er relatief rustig uit.

De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 5 MHz in de nacht tot circa 24 MHz overdag.

Naarmate we richting midden februari gaan, beginnen de propagatiepaden in de noord-zuidrichting zich wat meer te openen. Dat zal sterker worden als we richting de Equinox in maart gaan. Maar voor nu, kijk uit naar openingen naar Zuid-Amerika op 10 meter, misschien later op de dag als de zon ondergaat.

Sporadische E

Deze tijd van het jaar is altijd een rustige periode voor Sporadische-E-reflecties. Toch waren er enkele dagen waarop de kritische frequentie van de Sporadische-E–laag (foEs) een piek bereikte van 6 MHz. Dat valt onder andere af te lezen uit de foEs-grafiek op Propquest van 8 februari.

Het is daarom de moeite waard om te controleren of er shortskip-openingen op HF zijn en, indien het gebied wat uitgebreider is, zijn er misschien enkele sterke Europese signalen op 10 meter te vinden. Deze foEs-openingen lijken op de kaarten te worden gevonden in de buurt van sterke straalstromen op grotere hoogte, en die zullen er de komende twee weken in overvloed zijn met zulk onrustig weer. Het is daarom de moeite waard om de bakens en clusters te controleren op toevallige openingen.

VHF en hoger

Dit weekend heeft onze regio nog rustig winterweer. De hogedrukgebieden liggen echter wat ongunstig voor verhoogde tropocondities. De dagelijkse temperatuurvariaties kunnen wel wat mogelijkheden bieden, maar veel meer dan dat zal het voorlopig niet worden.

EME

De maan staat momenteel hoog aan de hemel, maar daalt gedurende de hele week, en vanaf zaterdag wordt de declinatie weer negatief. Dat betekent dus dat ook de EME-tijdvensters korter worden naarmate de week vordert. Padverliezen nemen af omdat we nu voorbij het hoogtepunt van afgelopen vrijdag zijn. Voor VHF-EME’ers is de 144MHz-ruis laag gedurende de week, en stijgt pas boven 300 Kelvin aanstaande zaterdag.

 

______

 

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heendringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.