Propagatienieuws – week 31, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: de bovenste banden zullen overdag betrouwbaar bruikbaar zijn tot 17 meter;
- Tropo: voorlopig zijn de tropocondities marginaal, maar vanaf donderdag sterke verhoging langs het Kanaal;
- Sporadische-E: in augustus is er nog steeds wat Sporadische-E te verwachten;
- Meteoorscatter: de Perseïden hebben hoogtepunt tussen 12 en 13 augustus. Nu ook al mogelijkheden;
- Aurora: de kans is klein maar hou de Kp-index goed in de gaten!;
- EME: we zijn voorbij het perigeum: dus padverliezen nemen weer toe, 144MHz-hemelruis is hoog komend weekend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zon bleef de afgelopen week zeer actief met een groot aantal zonnevlekken en talrijke zonnevlammen van de C- en M-klasse. Aan het begin van de week verlamde een stralingsstorm de polaire radiopaden gedurende twee dagen en sterkere zonnevlammen gingen gepaard met min of meer lange Mögel-Dellinger effecten, die meestal merkbaar waren tot op 20 meter. De zonnefluxindex (SFI) was ongewoon stabiel en schommelde tussen 170 en 180 eenheden gedurende de week.
Op de kant van de zon die niet naar de aarde is gericht, zijn in het midden van afgelopen week veel zonnevlekgebieden waargenomen. Vooral het gebied AR3380 in het zuidwestelijke kwadrant had een hoog vlammenpotentieel. Maar de zonnevlammen bleven ver achter bij wat ruimteweerwaarnemers voor mogelijk hielden. Er waren slechts enkele M-vlammen. De meeste zonnevlekkengroepen vertoonden een eenvoudige tot licht complexe magnetische configuratie.
Op zaterdagochtend stonden veel meetwaarden in het rood door een geomagnetische storm van de G2-klasse.
De zonnewind nam vrijdag al toe tot 450 km/s, net als de interplanetaire magnetische veldsterkte toen ’s ochtends een coronalemassa-ejectie (CME) werd geregistreerd. De geomagnetische activiteit bleef aanvankelijk rustig, maar reageerde later met stevige tot turbulent-stormachtige intervallen tegen het einde van de dag. Sensoren van het Canberra Magnetic Observatory in Australië hebben een 22 nT grote verschuiving in het aardmagnetisch veld gemeten.
Het effect op de propagatie was dramatisch. De MUF voor afstanden van meer dan 3000 km bereikte gedurende de nacht tot 7 MHz, de kritische frequentie foF2 liep op tot 2,2 MHz. De planetaire Kp-index bereikte een waarde van 6,67 eenheden tussen 03:00 en 06:00 UTC op zaterdagochtend.
Actuele en historische MUF-waarden vind je op www.propquest.co.uk.
HF-vooruitzichten
We moeten de komende dagen ook de komst van verdere uitbarstingen van coronale massa verwachten. Dit betreft de CME die de zon woensdag verliet en een uitbarsting die pas vrijdagochtend werd waargenomen. De zonnewinden zijn momenteel slechts licht verhoogd, maar de invloeden van de CME zouden kunnen leiden tot een verdere toename van de snelheid. De geomagnetische activiteit zal daarom tot het begin van de week vrij variabel zijn, met deels rustige, deels stormachtige intervallen en een Kp-Index tot 4.
Tegen het midden van de week zou de geomagnetische activiteit weer moeten afnemen. De zonnefluxindex zal schommelen tussen 160 en 165 eenheden. De dagelijkse demping is nog steeds zomers hoog. De bovenste banden zullen daarom overdag betrouwbaar bruikbaar zijn tot 17 meter nadat de turbulente geomagnetica is afgenomen, 15 meter meestal, het beste in de uren voor zonsondergang. In de nacht sluit 20 meter alleen in de twee tot drie uur voor zonsopgang, 40 en 30 meter bieden goede condities. Meer sporadische E openingen kun je verwachten op 10 meter.
Opmerking hierbij is dat de waarden betrekking hebben op onze breedtegraad. Wat meer naar de magnetische evenaar ligt de MUF wat hoger. Een pad naar het zuiden is dan vaker mogelijk dan een naar het noorden. Bij een rustig aardmagnetisch veld is dan Australië en Nieuw-Zeeland rond 5 uur UTC vaak ook in SSB op 20 meter te horen.
VHF, EME
Tropo
Momenteel ligt onze regio onder een lagedrukgebied. Het wisselvallige weer houdt nog even aan, maar het einde is misschien in zicht als we de tweede helft van volgende week ingaan. Voorlopig zijn de tropocondities marginaal, maar tegen donderdag verschijnen er op de kaarten op DX Info Centre langs het Kanaal uitgebreide gebieden met intense tropo.
Regenscatter
Regenscatterliefhebbers zullen de kansen moeten benutten in het eerste deel van de week.
Sporadische-E
In augustus is er nog steeds wat Sporadische-E te verwachten omdat het patroon van de straalstroom gelukkig nog steeds vrij druk is, wat voldoende aanleiding geeft voor Sporadische-E vanwege de turbulentie die ze creëren. Zoals vaak gezegd, een goed moment om te controleren is in de loop van de ochtend of laat in de middag.
Aurora
Op zaterdagochtend was het hemisferische vermogen meer als 100 GW, waardoor aurora ook in Nederland zichtbaar zou kunnen zijn geweest als het niet bewolkt was en de zon nog niet was opgegaan. Mogelijk zijn er wel amateurs geweest die via aurora verbindingen hebben kunnen maken. Voor de korte termijn lijkt de kans op aurora klein. Het blijft zaak om de actuele Kp-Index goed in de gaten te houden.
Meteoorscatter
Goede kans op meteoorscatter met een gestage opmars naar de piek van de Perseïden op 12 en 13 augustus. Met goed helder weer kan je ook buiten gaan staan en naar pings luisteren, terwijl je naar de avondhemel kijkt voor meteoorsporen!
EME
De maandeclinatie wordt positief op zaterdag en dus zal het zichtvenster van de maan de hele week langer worden. We zijn voorbij het perigeum en de padverliezen zullen dus weer toenemen. 144MHz-hemelruis is laag maar neemt toe tot matige niveaus volgend weekend.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
wikipedia.com
VERON