Propagatienieuws – week 50 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De meeste recente CME’s zijn beperkt of zijn niet op de aarde gericht;
- Tropo: Het gebied met redelijke tropo ligt erg zuidelijk in Frankrijk;
- Sporadische-E: januari staat bekend als het winter Sporadic-E seizoen
- Meteoorscatter: De komende week staat in het teken van meteoren;
- Auora: Voor Aurora is de Kp-index in de eerste dagen te laag;
- EME: De declinatie van de maan is maximaal vandaag, zondag 15 december, .
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgezien van een X2-vlam bracht de afgelopen week weinig verrassingen; de zonneactiviteit was eerder gematigd met een totaal van 12 M-vlammen. De ionosfeer werd niet aangetast door massa-ejecties en het aardmagnetisch veld was grotendeels kalm. Dit bood ’s nachts DX-mogelijkheden op de lagere banden, terwijl overdag de ionisatie voldoende was om de 10 m-band te openen. Toch had de matige zonneactiviteit gevolgen: De zonneflux daalde van circa 180 naar 160, de dagelijkse MUF3000 maxima daalden van ongeveer 44 MHz naar ongeveer 39 MHz, gemeten aan de ionosonde in Dourbes/België. Op de kant van de zon die naar de aarde is gericht, zijn momenteel slechts vijf actieve regio’s te zien, die allemaal een eenvoudige magnetische configuratie hebben. Daarom wordt er voorlopig geen significante verandering in de propagatieomstandigheden verwacht. Dit betekent dat er de klok rond interessante DX zal zijn: In de ochtend vaak naar Australië en Nieuw-Zeeland via het lange pad. In de middag vinden we stations op 40 meter van de westkust van de USA, wiens signalen ons bereiken langs de Greyline over de Stille Zuidzee. En de lange winternachten bieden goede omstandigheden op de lagere banden, bijvoorbeeld op 80 en 160 meter richting Noord-Amerika. Voorwaarde is wel dat het aardmagnetisch veld rustig blijft, waarvoor de kansen in eerste instantie goed zijn. Dit zou echter volgende week kunnen veranderen.
HF Propagatie vooruitzichten
De meeste recente CME’s zijn beperkt of zijn niet op de aarde gericht https://helioforecast.space/static/sync/elevo/elevo.mp4) De M2.2 flare afgelopen donderdag (12/1746 UTC) produceerde wel een coronale massa ejectie (CME) in de richting van de aarde. De datakwaliteit van deze gebeurtenis is echter beperkt, dus de analyse is onderhevig aan enkele onzekerheden. Er zijn echter veel aanwijzingen in het model dat de CME de aarde op 17 december kan raken met beperkte impact. (https://www.spaceweatherlive.com/en/solar-activity/wsa-enlil.html ). Een andere CME geassocieerd met een C-vlam op vrijdag (13/0248 UTC) zou volgens hetzelfde model mogelijk de Aarde kunnen schampen op het einde van 17 of begin van 18 december. De kans hierop is echter niet erg groot.
De MUF zal variëren tussen circa 10 MHz aan het eind van de nacht tot circa 40 MHz rond het middaguur.
VHF en EME
Tropo
In de komende dagen schuift een hogedrukgebied over Spanje en Frankrijk. Het gebied met redelijke tropo ligt erg zuidelijk in Frankrijk zodat de meeste amateurs in onze regio daar waarschijnlijk geen gebruik van kunnen maken. Neveneffect is wel dat voorlopig regenactiviteit op afstand wordt gehouden en dat daardoor de kans op regenscatter klein is. Voor de echte tropo DX is vermeldenswaardig dat PY1MHZ en ZD7GWM op 9 december een first hebben gemaakt op 2m tussen Brazilië en St. Helena; afstand 3770 km. https://ei7gl.blogspot.com/2024/12/3770-km-contact-on-144-mhz-between.html.
Sporadische-E
De periode tot begin januari staat bekend als het winter Sporadic-E seizoen. Het is niet mogelijk om hiervoor betrouwbare verwachtingen op te stellen, maar het kan geen kwaad om de f0Es (kritische frequente voor de spoaradic E regio) sporen op de www.propquest.co.uk website in de gaten te houden tussen nu en half januari. CQ roepen met FT8 op 6m geeft ook een goed beeld van de actuele mogelijkheden.
Aurora
De grote Geminiden meteorenregen piekt op 14 december, maar zal de hele maand blijven hangen. De stralingsbron komt laat in de middag op en gaat de volgende middag onder en is het gunstigst gepositioneerd laat in de avond en vroeg in de ochtend, voor zonsopgang. Voor Aurora is de Kp-index in de eerste dagen te laag. Blijf alert op een stijgende Kp-index boven Kp=4 om in het spel te blijven.
Meteoorscatter
De komende week staat in het teken van meteoren, want de grote Geminidenregen duurt de hele maand en bereikt zijn hoogtepunt op donderdag 14 december. Met een piek zenit-uurfrequentie (ZHR) van 150 is het een van de meest actieve en betrouwbare van de jaarlijkse buien. Andere kleinere meteoorstromen zijn ook in het spel, dus controleer de meteorscatterfrequenties op 144, 50 MHz. en 70 MHz. waar digimodes MSK144 en FSK441 de activiteit zullen domineren.
De bekende DX-er Yuri UT1FG/MM heeft op 9 dec op 144 MHz een QSO kunnen maken over 6475 km tussen het vak EL94 nabij Florida en Argentinië via TEP-propagatie. Het QSO geeft aan dat het gebied dat vanuit Florida via TEP kan worden gewerkt mogelijk groter is dan gedacht. https://ei7gl.blogspot.com/2024/12/6474km-tep-contact-on-144-mhz-from.html
EME
De declinatie van de maan is maximaal vandaag, zondag 15 december, en ook op maandag, dus verwacht lange maanvensters met hoge piekhoogtes. Padverliezen zijn nog steeds laag, maar nemen toe, dus het is nog steeds een goede week voor EME. De 144MHz hemelruis is de hele week matig tot laag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON