Propagatienieuws – week 17, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Kans op zonnevlammen;
- Tropo: Tropocondities beperkt tot marginaal tot redelijk;
- Sporadische-E: Het openingsseizoen geeft meestal de voorkeur aan 10m of 6m;
- Meteoorscatter: Vooruitzichten voor meteoorverstrooiing zijn echter veelbelovend;
- Aurora: Oplopende Kp tot bijna 6 en een G2 magnetische storm;
- EME: EME padverliezen nemen nu af.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Voor de nacht van dinsdag op woensdag had NOAA gewaarschuwd voor de komst van een coronale massa ejectie (CME) en een G2 magnetische storm (Kp 6). Maar deze kwam nog sterker dan verwacht. We hadden in totaal 22 zonnevlammen van de M-klasse in vier dagen, dus een CME-gebeurtenis was onvermijdelijk. Want het was een zogenaamde kannibale CME. Dit zijn twee CME’s, waarbij de tweede sneller beweegt dan de eerste en deze opslokt. Beide produceerden dus een krachtige schokgolf met een verhoogde plasmadichtheid. Het magnetisch veld van de aarde reageerde hier heftig op gedurende de nacht met als maximum Kp 7,6. De storm bereikte kortstondig categorie G4 (van de vijf) en er werd noorderlicht waargenomen tot in Frankrijk. De ionosonde in Dourbes (België) registreerde op woensdagavond een scherpe daling van de MUF van 18 naar 8 MHz binnen 30 minuten. De voortplanting van radiogolven werd zowel op de hoge banden (door de dalende MUF) als op de lagere banden (door sterke magnetische storingen) verstoord.
HF-vooruitzichten
De zonnefluxindex (SFI) vertoonde ook dalende waarden van 170 naar 156 op vrijdag. Voor de komende dagen verwacht NOAA een flux van circa 150 die later nog kan toenemen tot 165. Maandag moeten we opnieuw rekening houden met storingen in de korte golf propagatie als gevolg van een groter coronaal gat. Aanvullend daarop blijft er de kans op zonnevlammen. De kans op een M-klasse is 55%, die voor de zwaardere X-klassse is met 10 % beduidend kleiner. Op rustige dagen blijft de MUF in de nacht boven de 10 MHz. Na zonsopgang gaat de MUF al merkbaar trager omhoog dan een maand geleden. Ook zal 10 meter slechts af en toe openen voor propagatie via de F regio.
VHF en EME
Tropo
In de komende dagen schuift een lagedrukgebied vanuit noord Spanje naar onze regio. Hierdoor blijven de tropocondities beperkt tot marginaal tot redelijk. Op maandag wordt er ook neerslag verwacht die kansen biedt voor regenscatter. Het wisselvallige weer zal waarschijnlijk de komende week aanhouden. Het is daardoor onwaarschijnlijk dat dit veel Tropo van betekenis gaat opleveren.
Sporadische-E
Op weg naar het nieuwe seizoen is het goed om een gewoonte te maken van het zoeken naar Sporadisch-E. De website www.propquest.co.uk toont verschillende nuttige onderdelen om de Es-vooruitzichten te analyseren. Als je kijkt naar de positie van de straalstromen op het tabblad Es-blog, kunnen deze geografisch gunstige omstandigheden opleveren om een hint te geven in welke richting je moet luisteren. Het openingsseizoen geeft meestal de voorkeur aan 10m of 6m.
Aurora
Op woensdag 16 april is er een goede auroraopening geweest op 6 en 2m met ook enkele meldingen vanuit Hongarije. Tijdens deze geomagnetische storm kwam het hemisferisch vermogen enkele uren ruim boven de 100 GigaWatt. Maandagavond verwacht NOAA opnieuw een oplopende Kp tot bijna 6 en een G2 magnetische storm, en daarmee ontstaat er opnieuw kansen voor Aurora. Vroege tekenen zoals fladderige signalen op de LF- en HF-banden kunnen erop wijzen dat het de moeite waard is om op de VHF-banden te zoeken naar poollichtactiviteit.
Meteoorscatter
De vooruitzichten voor meteoorverstrooiing zijn echter veelbelovender met de piek van de Lyriden op dinsdag 22 april. Het is de moeite waard om de procedures voor het werken met meteoorverstrooiing te controleren als je het nog niet eerder hebt gedaan.
EME
EME padverliezen nemen nu af richting perigeum op zondag 27 april. Afgelopen vrijdag, 18 april, was de declinatie van de Maan minimaal, dus het Maanvenster zal langer worden samen met de piekhoogte. 144MHz hemelruis begint deze week zeer hoog, maar daalt naar laag naarmate de week vordertEME padverliezen nemen nu af richting perigeumrt.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON