Propagatienieuws – week 36, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: goede DX op 20, 17 en 15 meter. 12 en 10 meter zullen sporadisch opengaan;
- Tropo: in de loop van maandag hebben we weer het normale tot marginale beeld;
- Sporadische-E: geen info deze week;
- Meteoorscatter: deze maand verdient veel aandacht voor MS-liefhebbers;
- Aurora: voor aurora is de Kp-index voorlopig te laag;
- EME: veel zonneruis in de bundelbreedte van antennes.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zonneactiviteit is de afgelopen dagen flink toegenomen, waarmee een einde is gekomen aan de neerwaartse trend van de afgelopen weken. Op 5 september vond er een indrukwekkende zonnevlam plaats, geregistreerd door de Large Angle and Spectrometric Coronagraph, of LASCO, aan boord van het SOHO-ruimteschip. Het LASCO-instrument is een set van drie coronameters die de corona van de zon in beeld brengen van 1,1 tot 32 maal de straal van de zon (= halve diameter). Coronameters zijn telescopen die zijn ontworpen om het licht van de zonneschijf te blokkeren om zo de extreem zwakke straling van het gebied rond de zon, de corona, te kunnen zien. LASCO-beelden worden gebruikt door ruimteweerwaarnemers om de effecten van coronamassa-ejecties en de zonnewind op de aarde te voorspellen.
Er is een verhoogd risico dat een uitbarsting van coronale massa die op 7 september de zon verliet, in de nacht van 10 september de aarde zal bereiken, met mogelijkheid wat verhoogde geomagnetische activiteit. Dit zou dan van invloed zijn op de ontvangst op de lagere HF-banden, inclusief de middengolf.
HF-vooruitzichten
Naarmate de zonneactiviteit toeneemt, neemt ook het risico toe dat uitbarstingen van gemiddelde intensiteit, de zogenaamde M-klasse zonnevlammen, optreden. Deze veroorzaken meestal kleinere, kortere radio blackouts aan de daglichtzijde van de aarde.
NOAA verwacht dat de solar flux index in de komende dagen rond de 155 tot 160 blijft en de Kp-index beperkt blijft tot 2 of 3. In de nacht kan de MUF dalen tot 10 MHz, zodat 30 meter bijna de hele tijd open zal zijn. Overdag loopt de MUF op tot 24 MHz overdag met soms een uitschieter naar 28 MHz.
Net als in de afgelopen week betekent dit goede DX op 20, 17 en 15 meter. 12 en 10 meter zullen sporadisch opengaan rond het middaguur en zonsondergang.
VHF en EME
Tropo
Wie afgelopen week niet actief was op VHF en hoger heeft echt wat gemist. Het komt niet vaak voor dat de kaarten op dxinfocentre een zo groot gebied vanaf verenigd koninkrijk tot Belarus laten verkleuren met deels zeer extreme tropo. Het hogedrukgebied dat dit mogelijk maakt schuif op naar het oosten. De tropocondities zullen daarom in de loop van de dag al afzwakken en in de loop van maandag hebben we weer het normale tot marginale beeld.
Regenscatter
De weermodellen tonen af en toe buien. Dit biedt kansen voor regenscatter op de Gigahertz banden
Sporadische-E
Geen info deze week.
Aurora
Voor aurora is de Kp-index voorlopig te laag. In deze tijd van het jaar kunnen zelfs zwakke CME’s er goed voor zorgen dat er poollicht ontstaat als gevolg van het Russell-McPherron effect, dat de geomagnetische activiteit rond de equinoxen versterkt.
Meteoorscatter
Zelfs als er in september geen grote meteorenregens op aarde vallen, verdient deze maand veel aandacht van MS-liefhebbers. De flux van sporadische meteoren is in deze periode op zijn jaarlijkse maximum, waardoor er relatief goede waarnemingen zijn, vooral tijdens de ochtenduren. Vroeg opstaan dus!
EME
Voor EME-stations is de declinatie van de maan dit weekend op zijn hoogst. Op dinsdag is wel het apogeum (het verste punt van de maan van de aarde) zodat hogere padverliezen optreden.
De 144 MHz. hemelruis is laag voor het grootste deel van de week behalve op donderdag en vrijdag wanneer de maan en de zon erg dicht bij elkaar staan. Dit betekent veel zonneruis in de bundelbreedte van antennes.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON