Propagatienieuws – week 5, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

We hadden wisselvallige week, met veel goede zonnevlekken, maar ook met coronalemassa-ejecties (CME’s) die ook hun tol eisen op de ionosfeer. Terwijl de zonnefluxindex (SFI) het iets beter deed dan voorspeld, met waarden tussen 120-130, viel de propagatie toch vaak tegen.

Door de CME’s kwam de Kp-index op donderdag regelmatig uit op 4 en zelfs 5, waardoor de MUF’s aanzienlijk werden gedrukt. Op zaterdag hadden we zelfs nog last van een kleine geomagnetische storm.

Maar het had nog veel erger kunnen zijn. NASA gaf een grote stormwaarschuwing af na de CME op 29 januari, waarbij kranten voorspelden dat er zichtbaar noorderlicht te zien zou zijn in het hele Verenigd Koninkrijk, maar uiteindelijk stelde dit weinig voor en werd de waarschuwing geannuleerd.

Ondanks al deze geomagnetische activiteit waren er toch parels te vinden. Contacten met Hong Kong, China, Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland werden allemaal gemeld op 10 meter. Deels met FT8, maar soms ook in CW of SSB.

En vergeet niet dat deze zonnecyclus nog een heel eind te gaan heeft, met een voorspeld zonnevlekkenaantal van meer dan 100 op zijn hoogtepunt in 2025/2026. Ter vergelijking, deze week was het aantal 65.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een lichte daling van 132 naar 122. De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 7 MHz in de nacht tot circa 28 MHz overdag.  Er is echter een serieuze kans op onrustige geomagnetische condities, waarbij de Kp-index vaak 3 à 4 zal bereiken.

Hou SolarHam in de gaten voor nauwkeurigere, dagelijkse updates, want de omstandigheden kunnen heel snel veranderen. Tip: kijk uit naar openingen richting Australië op 10 meter rond 8:00 – 10:00 UTC.

VHF en hoger

Stations in het zuiden van het land kunnen in de nacht van maandag op dinsdag mogelijk nog profiteren van een uitloop van een hogedrukgebied boven Frankrijk. Voor het overige valt door het wisselvallige weer weinig tropo te verwachten, mogelijk met uitzondering van enige verhoging als gevolg van de temperatuurverschillen in de loop van de dag.

Zonder verhoogde tropocondities blijft de hoop over op aurora bij een oplopende een Kp-index en toevallig langskomende meteoren.

EME

De maandeclinatie is de hele week positief en stijgend, waardoor de tijdvensters voor EME-verbindingen lang zijn. Padverliezen zijn helaas ook hoog doordat we apogeum (grootste afstand maan-aarde) naderen op vrijdag.

Voor VHF-EME’ers is de 144MHz-ruis laag tot matig gedurende de week, met een piek van 500 Kelvin op vrijdag.

______

 

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heendringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.