Propagatienieuws – week 10, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: MUF over 3000 km tussen de 7 en 18 MHz,
• VHF+: kans op aurora in de nacht van zondag op maandag, 
• EME: declinatie positief, padverliezen afnemend

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

We hebben deze week dan wel geen groot aantal zonnevlekken gehad, maar de zon was tenminste consistent. De afgelopen 6 dagen schommelde het aantal zonnevlekken tussen de 81 en 93. Dit klinkt erger dan het in werkelijkheid was, omdat er op donderdag 6 zonnevlekkengroepen actief waren. Daaronder was ook het nieuw toegewezen actieve gebied 2965, dat aan de oostelijke rand van de zon te zien is.

Zoals eerder verwacht, werd het afgelopen weekend gekenmerkt door onrustige geomagnetische omstandigheden met een maximale Kp-index van 5 op zaterdag en zondag. Dit beïnvloedde HF een beetje, maar er werden toch enkele goede scores neergezet voor de deelnemers aan de ARRL DX International SSB-contest waarbij ook de Amerikaanse westkust op 15 meter goed te werken was.

HF-vooruitzichten

NOAA verwacht dat de zonneactiviteit komende week wat kan afnemen, maar voorlopig blijft de zonnefluxindex rond de 125. Vanuit geomagnetisch oogpunt kan het een herhaling worden van afgelopen weekend. De Kp-index is op rustige momenten 1 en dus verwaarloosbaar, maar kan met name in de nacht van zondag op maandag oplopen tot 6. Dan zal tijdelijk sprake zijn van een lichte of matige geomagnetische storm en een kans op kleinere radio-blackouts. Na het weekend komen we een aantal dagen in rustiger vaarwater tot het volgende weekend de Kp-index weer wat zal oplopen.

De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 7 MHz in de nacht tot circa 18 MHz overdag. Met FT8 zijn er mogelijk nog wat stations op 21 MHz te werken via zuidelijke paden. Zodra de Kp-index wat is afgenomen zullen zal de MUF weer oplopen.

VHF en hoger

De huidige temperatuurveranderingen tussen dag en nacht zijn op zich interessant voor tropocondities. We hebben echter voorlopig te maken met een wind die over land komt en daardoor relatief weinig vocht bevat. Indien koudere lucht vanuit het oosten binnentrekt, kan de lucht minder waterdamp bevatten en varieert de brekingsindex van lucht minder bij verandering van temperatuur. Lage temperaturen zijn daardoor niet echt bevorderlijk voor goede tropocondities. De condities zullen daardoor grotendeels normaal zijn met langs de kust hooguit wat korte en beperkte oplevingen.

EME, aurora en meteoorscatter

De andere propagatiemodi kunnen nog steeds een rol spelen. In de nacht van zondag op maandag opletten voor aurora vanwege de verwachte Kp-index van 6. Random meteorscatter heeft de beste kansen in de vroege ochtend.

Momenteel heeft onze regio rustig weer met sterk uiteenlopende temperaturen tussen dag en nacht. Dit zou kansen moeten bieden op verhoogde tropo-condities, maar de lucht boven land is waarschijnlijk toch wat aan de droge kant. Aangezien dit weekend de internationale ‘VHF en hoger’-contest plaatsvindt, kan het toch wat activiteit op de banden opleveren.

De declinatie van de maan is positief tot volgende week zaterdag, en de padverliezen nemen af met het perigeum nog meer dan een week verwijderd. De 144MHz-hemelruis is de hele week laag, en kruipt volgend weekend naar iets meer dan 300 Kelvin.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heendringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.