Propagatienieuws – week 40, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: prima HF-condities verwacht. MUF varieert van 10 MHz in de nacht tot maximaal 30 MHz overdag,
- VHF-tropo: kans op redelijke condities langs het Kanaal, met name in de ochtend en avond,
- Meteoorscatter: Draconiden pieken vandaag (9 oktober), Orioniden actief van 2 oktober tot 7 november,
- EME: toenemende padverliezen en EME-tijdvensters. 144MHz-hemelruis is de hele week laag.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het aantal zonnevlekken en de zonneflux bleven vorige week toenemen. Dit betekent dat we in de huidige zonnecyclus nog steeds afstevenen op een waarschijnlijke piek in de zomer van 2025.
Afgelopen zaterdag hebben we een nieuwe zonnevlekkengroep waargenomen, drie op 3 oktober en nog een op donderdag 6 oktober. Bovendien was er een actieve zon, met 54 C-vlammen, 11 M-vlammen en 1 X-vlam alleen al in de periode van 1 tot 7 oktober. De zonneflux steeg binnen een week van 137 naar 160, de 10m-band ging bijna de hele dag open. Tussen 40 en 10 meter waren luide signalen te horen uit alle continenten. Ook op 160 en 80 meter waren er enkele goede bandopeningen.
De MUF van de F2-laag voor 3000 km afstand lag vrijdag rond 06:00 UTC net onder de 16 MHz, ’s middags boven de 30 MHz en rond 18:00 UTC nog boven de 21 MHz. Overdag lagen de kritische frequenties in het bereik van 7,5 – 8 MHz, wat betekent dat 40m overdag een uitstekende band is voor verbindingen binnen Nederland. Bij gelijkblijvende condities zal de JOTA op 80 meter overdag echter last hebben van sterke demping.
HF-vooruitzichten
Momenteel zijn er zeven actieve zonnevlekgebieden zichtbaar. De zonneactiviteit blijft dus hoog. Meer M-zonnevlammen worden waarschijnlijk geacht, evenals een kleine kans op een X-klasse uitbarsting in het weekend vanuit de actieve regio’s 3112 en 3116.
In het weekend blijft de invloed van snelle zonnewinden van coronaal gat CH30 op ons radioweer bestaan, maar we kunnen nog steeds bijna de hele dag openingen verwachten op de bovenste HF-banden. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen 24 tot meer dan 30 MHz overdag en ongeveer 10 MHz ’s nachts.
En na al het positieve nieuws, nu het minder goede: Veel vlammen produceren uitbarstingen van coronale massa (CME’s), die een negatief effect kunnen hebben op het aardmagnetisch veld. Tijdens het weekend zal het dus wat onrustig blijven, met een Kp-index van 2 of 3 en kunnen lichtere radio-blackouts niet worden uitgesloten. Bovendien verwacht NOAA dat de zonnefluxindex de komende week zal dalen, van 160 naar 140 en dat de plasmadichtheid langzaam wat zal oplopen. Het is daarom de moeite waard te profiteren van de huidige goede propagatie-omstandigheden op alle kortegolfbanden.
VHF en hoger
Afgelopen week zijn er enkele perioden met verhoogde tropo-condities geweest. De komende dagen trekt een hogedrukgebied over ons land naar Duitsland en komt de wind grotendeels uit het zuiden. Ook dit zal zorgen voor wat redelijke condities langs het kanaal, en dan met name in de ochtend- en avonduren.
Kansen op regenscatter zijn voorlopig minimaal, maar herfststormen kunnen snel bewegen en moeilijk te volgen zijn.
De Kp-index is voorlopig maximaal 3, dus te laag voor aurora in onze regio.
Meteoorscatter
De Draconiden en de Orioniden zijn de belangrijkste meteorenregens deze maand. De eerste, die vandaag (9 oktober) een piek bereikt met een typische ZHR van 10, staat erom bekend stormniveau te bereiken. De Orioniden zijn actief van 2 oktober tot 7 november met een piek op 21 oktober met een gemiddelde ZHR van 20.
Random meteorscatter is altijd beschikbaar en biedt mogelijkheden als je een fatsoenlijk systeem hebt voor de lage VHF-banden.
Aurora
De Kp-index is voorlopig maximaal 3, dus te laag voor aurora in onze regio.
EME
De declinatie van de maan wordt vandaag (9 oktober) positief, dus de EME-tijdvensters zullen langer worden naarmate de week vordert. We zijn voorbij het perigeum, dus de padverliezen zullen de hele week toenemen. 144MHz-hemelruis is de hele week laag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON