Propagatienieuws – week 45 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: zonneflux verwacht tussen 225 en 230;
- Tropo: Tropo zal in de komende dagen wat afnemen;
- Sporadische-E: De hogere zonneflux en bijbehorende MUF zijn ook positief voor VHF;
- Meteoorscatter: ziet er veelbelovend uit met een piek van de Tauriden;
- Auora: komende dagen is er weinig kans op aurora;
- EME: declinatie van de maan negatief, maar stijgende.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Vorige week waren de propagatieomstandigheden op de kortegolfbanden vrij goed, mede door de grotendeels rustige geomagnetica. De zonneflux lag de hele week tussen 240 en 260. In totaal veroorzaakte de zonneactiviteit van vorige week bijna 40 M-vlammen en een X2.39-zonnevlam, die niet gepaard ging met een coronale massa-ejectie (CME). In plaats daarvan was er een uitbarsting van een zonnefilament, wat resulteerde in een coronale massa-uitstoot. Dit had echter geen grote invloed op het magnetische veld van de aarde. Op 7 november raakte een CME de aarde, maar de impact was vrij zwak. Overigens veroorzaken CME’s niet altijd geomagnetische activiteit wanneer ze inslaan. Het is ook mogelijk dat geomagnetische activiteit pas later optreedt, namelijk wanneer de aarde in de staart van de CME terechtkomt. De zuidelijke magnetische velden van de staart kunnen het noordelijke planetaire magnetische veld van de aarde opheffen. Dit kan leiden tot een soort scheur in de magnetosfeer van de aarde. De zonnewind stroomt dan door deze kloof en leidt vaak tot poollichtverschijnselen op hogere breedtegraden. Dit was vrijdagavond het geval: de Bz-waarde wees met een negatief teken naar het zuiden en vanuit heel Canada en het noorden van de VS werd rood poollicht gemeld.
Een recent rapport op spaceweather.com suggereerde dat de zonnecyclus op het zuidelijk halfrond van de zon misschien zijn hoogtepunt heeft bereikt, maar dat er op het noordelijk halfrond nog een weg te gaan is.
Het is gebruikelijk dat er twee pieken zijn in een zonnecyclus omdat de twee halfronden zelden synchroon lopen. We zullen moeten afwachten, maar het zou kunnen betekenen dat er nog drie tot zes maanden met hoge SFI-cijfers nodig zijn terwijl het noordelijk halfrond de achterstand inhaalt.
HF Propagatie vooruitzichten
Voor de komende dagen wordt een zonneflux verwacht tussen 225 en 230. Er zijn momenteel geen CME’s die richting aarde bewegen, maar een coronaal gat kan volgende week geomagnetische storingen veroorzaken, die merkbaar zullen zijn op de lagere kortegolfbanden. De maximaal bruikbare frequentie (MUF) zal variëren van 10 MHz aan het eind van de nacht tot ruim 40 MHz overdag. De 10m band zal gedurende de daglichturen open zijn. In de middag ligt de fo F2, d.w.z. de verticale of kritische frequentie, rond 14 MHz. Dit betekent dat de dode zone op de 20 m-band dan verdwenen is en dat daar gedurende enkele uren verbindingen met steil stralende antennes over korte afstanden kunnen worden gemaakt. Zodra de zon onder gaat zal, zoals gebruikelijk in deze tijd van het jaar, de MUF snel afnemen. De 20 m-band sluit tussen 20 en 22 uur UTC. Voor de komende weken neemt de 30 m-band dan de rol over van de hoogst continu open band.
VHF en EME
Tropo
De combinatie van vochtige lucht en hogedrukgebieden van afgelopen week hebben leuke tropocondities opgeleverd waardoor op 2m ook Hongarije bereikbaar was voor de beter uitgeruste stations. De beste DX langs was zoals gebruikelijk aan de randen van de hogedruk. Tropo zal in de komende dagen wat afnemen, maar er zitten nieuwe hogedrukgebieden aan te komen. Goed nieuws voor de tropo jagers; minder voor wie regenscatter wil doen op de microgolfbanden.
Sporadische-E
De hogere zonneflux en bijbehorende MUF zijn ook positief voor VHF. Op 40.680 zijn in FT8 vaak intercontinentale signalen te horen uit OD en ZS. Op 6m is bijna dagelijks F2-laag propagatie mogelijk die ’s ochtends openingen biedt naar Zuidoost-Azië en Amerika in de middag. Op 5 november wat er op 6m ook een opening naar Guam in de Stille Oceaan. (zie https://ei7gl.blogspot.com/2024/11/opening-from-guam-to-ireland-on-50-mhz.html)
Vanuit zuid Europa zijn er afgelopen maand ook weer openingen gemeld via transequatoriale propagatie (TEP) naar Sint-Helena. Helaas ligt onze regio daarvoor te noordelijk.
Uit de blog van EI7GL: Van de 31 dagen in oktober 2024 waren er 22 dagen waarop Trans-Equatorial Propagation op 144 MHz werd gemeld tussen St Helena en het Iberisch schiereiland. Aangezien Garry ZD7GWM de enige persoon is die actief is op 144 MHz vanaf Sint-Helena, hangt elke gerapporteerde activiteit natuurlijk af van zijn activiteit. Er waren ook een paar dagen waarop TEP niet mogelijk leek vanwege geomagnetische storingen. Toch is het opmerkelijk dat er een TEP-pad was op 144 MHz naar St Helena op twee-derde van de dagen van de maand. De meest geschikte modes voor TEP zijn Q65-30B modus gebruikt en voor de tweede helft de Q65-60D modus. Op 144 MHz staan de TEP-paden haaks op de geomagnetische evenaar. De meeste stations aan het noordelijke uiteinde van het TEP-circuit bevinden zich in Portugal en de EA4 & EA7 regio’s van Spanje. Het is interessant om te zien dat EA3CJ in het noordoosten van Spanje de uitschieter is en ver ten oosten van de rest. Zie https://ei7gl.blogspot.com/2024/11/tep-openings-on-144-mhz-band-from-st.html
Aurora
Voor de komende dagen is er weinig kans op aurora maar het blijft relevant om de actuele activiteit op de zon en de effecten daarvan op de Kp-index goed in de gaten te houden voor tekenen dat deze boven de 4 uitkomt
Meteoorscatter
Meteorscatter ziet er veelbelovend uit met een piek van de Tauriden op dinsdag en een piek van de Leoniden in het volgende weekend op zondag.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief, maar stijgende en weer positief op dinsdag. Padverliezen nemen af naarmate we het perigeum naderen komende donderdag. 144MHz hemelruis is matig tot laag deze komende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON