Propagatienieuws – week 9, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: 10 m-band zal overdag vrij stabiel:
- Tropo: Redelijke tropocondities tussen Nederland en de Golf van Biskaje;
- Sporadische-E: Nog steeds in de rustperiode;
- Meteoorscatter: Rustigere periode zonder grote buien;
- Aurora: Komende dagen geen aurora te verwachten;
- EME: Declinatie is op minimum vandaag, zondag 23 februari.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De propagatieomstandigheden waren afgelopen weekend nogal wisselvallig. De 160, 80 en 40 meter banden openden zich richting Noord-Amerika op zaterdagavond. De signalen op de bovenste banden waren echter stil en werden beïnvloed door poollichteffecten die wat sterker uitvielen dan eerder werd verwacht. Aan de andere kant waren de propagatieomstandigheden op de lagere banden zondagavond slecht, terwijl de hogere banden weinig verzwakking vertoonden. Zondagavond daarentegen was de Amerikaanse oostkust gemakkelijk bereikbaar op 40 meter voor zonsondergang daar. Het aardmagnetische veld was behoorlijk actief, vooral in het midden van de week, waardoor de golfpropagatie op de lagere kortegolfbanden aanzienlijk werd belemmerd. Dit werd veroorzaakt door toegenomen zonnewind uit een coronaal gat, die met vrij hoge snelheden van meer dan 500 kilometer per seconde op het magnetisch veld van de aarde drukten. De gemeten zonneflux van 197 op vrijdag lag dicht bij de door NOAA voorspelde waarde van 200.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen wordt een lichte daling verwacht van de zonneflux naar 185. Hoewel de zonneactiviteit de afgelopen 7 dagen over het algemeen rustig was, is de kans op uitbarstingen sinds vrijdag weer toegenomen. Matige uitbarstingen worden waarschijnlijk geacht (40 procent), maar het risico op sterke uitbarstingen blijft laag (10 procent). Een toename van uitbarstingen van vlammen vergroot altijd de kans op coronale massa-ejecties. De afgelopen dagen hebben zich ook verschillende CME’s voorgedaan. Er is een zeker risico dat deze zondag en maandag de aarde zullen schampen en het anders grotendeels kalme aardmagnetische veld naar een actief tot stormachtig niveau zullen tillen. Verdere snelle zonnewinden worden ook verwacht aan het begin van de week. In de ongestoorde fasen zullen de huidige condities op de bovenste banden niet veel veranderen. De 10 m-band zal overdag vrij stabiel zijn, terwijl de 40 m-band ’s nachts goede DX-omstandigheden belooft. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren van circa 8 MHz in de nacht tot 36 MHz rond het middaguur. 18 MHz opent bij zonsopgang, 28 MHz gaat twee uur later open tot iets na zonsondergang.
VHF en EME
Tropo
Een langzaam opschuivend hogedrukgebied boven centraal Europa zorgt voor een zuidwestelijke wind. Op zondag zal dat tijdelijk leiden tot redelijke tropocondities tussen Nederland en de Golf van Biskaje, maar meer levert dit voorlopig niet op. Er wordt wel wat neerslag verwacht dus er zijn mogelijkheden voor regenscatter.
Sporadische-E
We bevinden ons nog steeds in de rustperiode voor Sporadische-E-propagatie, wat jammer is met het oog op de krachtige straalstromen die waarschijnlijk zullen ontstaan tijdens dit stormachtige weer. Deze zouden goede Es-prognoses opleveren in het hoofdzomerseizoen, maar zwakkere Es op lage VHF zijn nog steeds een mogelijkheid, ondanks dat het buiten het seizoen is.
Aurora
Aangezien coronale massa ejecties meestal in 2 tot 3 dagen de afstand tussen zon en aarde overbruggen is het niet mogelijk om meer dan enkele dagen vooruit te kijken voor de kans op een hogere Kp en daarmee de kans op aurora. Het tijdelijk oplopen van de Kp tot meer dan 5 kwam daardoor te laat voor het propagatienieuws van vorige week. Momenteel is voor de komende dagen geen aurora te verwachten. Houdt echter de zonneactiviteit goed in de gaten, want het kan snel veranderen. Controleer zoals gewoonlijk op hoge waarden van de Kp-index als een goede indicator, of luister zelfs naar een waterige toon op de LF-banden. Uiteindelijk moet de Kp-index naar minstens vijf gaan om het de moeite waard te maken om te controleren op poollichtsignalen op VHF.
Meteoorscatter
De meteorscatter bevindt zich nog steeds in een rustigere periode zonder grote buien en de betere kansen komen van willekeurige meteooractiviteit, die meestal piekt in de uren voor zonsopgang.
EME
Maan declinatie is op minimum vandaag, zondag 23 februari, en padverliezen nemen af als de Maan dichter bij de aarde komt als het op weg is naar perigeum op zaterdag 1 maart. 144MHz hemel ruis gaat hoog dit weekend, te beginnen op zaterdag de 22e.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON