Propagatienieuws – week 43 2024

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Tijdens ongestoorde periodes zullen alle banden opengaan;
• Tropo: Een band met gematigde tropo….;
• Sporadische-E: Toenames van de kritische frequentie van het Sporadische-E;
• Meteoorscatter: Vooruitzichten blijven beteren….;
• Auora: Kp-index goed in de gaten te houden;
• EME: De declinatie van de maan positief, maar dalend…

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week bracht ons goede propagatieomstandigheden. Het aardmagnetisch veld was meestal kalm en de zonnefluxindex bleef aanvankelijk tussen 160 en 180. Dit is voldoende om alle banden in de herfst te openen en de 10 m-band bood voldoende DX-mogelijkheden. De MUF3000 bereikte constant waarden boven 40 MHz rond de middag. De zonnevlamactiviteit was variabel, met dagen zonder M- of X-vlammen afgewisseld met actieve dagen. Op donderdagochtend was er een X3.3 zonnevlam en op zaterdagochtend een iets lichtere met X1.8. Opnieuw bevinden alle zonnevlekken zich op het zuidelijk halfrond. Een hele reeks actieve regio’s draait momenteel over de oostelijke rand van de zon naar ons gezichtsveld, waaronder twee grote zonnevlekgebieden. De ruimteweerwaarnemers van de Amerikaanse luchtmacht verwachten daarom dat de zonnefluxindex nog wat toeneemt tot 220 en af en toe actieve geomagnetica. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door zowel CME-effecten als snelle zonnewinden van coronale gaten.

HF Propagatie vooruitzichten 

Tijdens ongestoorde periodes zullen alle banden opengaan bij zonsopgang en kan de MUF 40 MHz passeren. 10 m zal praktisch de gehele daglichtperiode open zijn. In de eerste helft van de nacht zou er genoeg tijd moeten zijn voor 20 meter gedurende een paar uur met name voor zuidelijker paden. 30 meter zou ook bijna continu open moeten blijven in de tweede helft van de nacht. Als een CME de aarde raakt, verwacht dan dat de MUF keldert, tenminste voor een dag of twee totdat de ionosfeer zich herstelt.

VHF en EME

Tropo

Voorlopig zorgen hogedrukgebieden ervoor dat de wind uit het westen komt. Het leidt tot een band met gematigde tropo van Normandië richting Denemarken en Polen. De kans op neerslag en daarmee regenscatter blijft beperkt.

De Herfst Equinox periode bracht een aantal verbazingwekkende ionosferische propagatie naar 50MHz op donderdag vorige week met stations in het Verenigd Koninkrijk werken ’s ochtends paden naar VK, JA, DS en XV onder anderen. Typisch voor 50MHz DX, de overgeslagen zones waren scherp en bewogen snel. Stations zelfs een paar kilometer van elkaar ervaren zeer verschillende signalen en paden. De stations met een lage ruisvloer hadden een enorm voordeel aangezien de signalen in het algemeen zwak waren in het VK en enkel goed voor FT8. Enkele meldingen van een VK-station op +5 doorbraken deze trend. Zie ook https://ei7gl.blogspot.com/2024/10/opening-on-40-mhz-band-between-n.html

Sporadische-E

De vooruitzichten voor Sporadische-E buiten het seizoen, zijn er altijd dagen met kleine toenames van de kritische frequentie van het Sporadische-E laag, zoals te zien is op de grafieken van propquest.nl. Zeker, er zijn sterkere straalstromen beschikbaar in de herfst en winter, maar andere elementen van Sporadische-E zijn niet zo gunstig. Het is meestal op zijn best een zeer marginaal resultaat, maar desalniettemin goed genoeg voor de 10 of 6m banden en meestal voor digitale modi zoals FT8.
Het zou goed kunnen dat trans-equatoriale propagatie, of TEP, een vruchtbaardere onderneming is.

Aurora

Elk maand komen er meerdere CME richting aarde. Voor aurora blijft het zaak om de actuele activiteit op de zon en de effecten daarvan op de Kp-index goed in de gaten te houden voor tekenen dat deze boven de 4 uitkomt.

Meteoorscatter

De meteorscatter vooruitzichten blijven beter door de afname van de Orioniden, die dinsdag de 22e hun hoogtepunt bereikten, en de Tauriden, die een bui met een zeer lage frequentie zijn, maar technisch gezien een brede periode tot in december bestrijken. De Leoniden is de volgende grote bui, maar die piekt pas halverwege november.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief, maar dalend en negatief op dinsdag de 29e. Padverliezen nemen toe en bereiken een maximum op het hoogste punt in de ochtend van woensdag de 30e. 144MHz hemelruis is laag tot vrijdag 1 november wanneer de Zon en de Maan dicht bij elkaar aan de hemel staan.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl