Propagatienieuws – week 15, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: MUF kan overdag oplopen tot 28 MHz,
• VHF+: komende dagen kans op tropo richting Noordzee en westkust Noorwegen,
• Metoorscatter: op 22 april pieken de Pisciden en de Lyriden,  
• EME: komende week slecht voor EME op VHF

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Vorige zondag was er een dalende trend in de zonnefluxindex (SFI), met daarnaast de altijd aanwezige dreiging van coronalemassa-ejecties (CME). De SFI daalde van 101 op zondag tot 96 op woensdag.

Een zonnefilament in de buurt van de middelste zonneschijf barstte maandagochtend vroeg uit en veroorzaakte een zwakke halo-CME, die recht op de aarde gericht leek te zijn. Een gematigde (G2) geomagnetische stormwaarschuwing werd afgegeven voor 14 april. Daarom ook waren waarnemers op midden tot hoge breedtegraden op hun hoede voor optredende aurora.

Ondertussen zorgden de rustigere geomagnetische condities eerder in de week ervoor dat 10 meter openging. Zo was het lange pad open naar VK2, VK3 en VK5 in Australië op 20 meter in CW van 07:30 tot 08:00 UTC.

HF-vooruitzichten

De komende dagen verwacht NOAA dat de SFI rond de 110 a 115 zal blijven. Geomagnetische condities blijven in het algemeen rustig, met een Kp-index tussen 1 en 4.

Als de Kp-index laag blijft kunnen we MUF’s verwachten die dicht bij de seizoennormen liggen, d.w.z. circa 7 MHz aan het eind van de nacht en 24 tot 28 MHz in de middag.

Kijk ook uit naar Sporadische-E-openingen aan het begin van het seizoen, die openingen over korte afstanden kunnen brengen in Europa op 10 meter, maar wellicht ook op 6 meter.

VHF en hoger

Momenteel trekt een hogedrukgebied boven Denemarken naar de Baltische staten. Dit kan in de komende paar dagen nog redelijke tropocondities opleveren richting de Noordzee en de westkust van Noorwegen.  Later in de week zal het met name van de windsnelheid afhangen of de dagelijkse temperatuurschommelingen nog bruikbare signalen opleveren.

De zonneactiviteit biedt nog steeds kans op verbindingen via aurora. Houd daartoe de Kp-index in gaten: bij hoge waarden, vanaf 3, nemen de kansen op aurora toe.

Meteoorscatter

Het winterminimum van meteorenactiviteit loopt ten einde. Overdag op 20 april begint de kleine Pisciden-regen, die twee dagen later om 22:00 UTC piekt. Deze komt vrijwel gelijktijdig met de piek van de grotere, en momenteel actieve Lyriden-regen, die eveneens op 22 april piket, maar eerder, om 13:00 UTC. Met een ZHR van rond de 18 zou dit een aantal goede reflecties moeten opleveren.

EME

Maan perigeum (kortste afstand) is op dinsdag. De padverliezen zijn dus op hun laagst. De maandeclinatie is weer negatief en bereikt het minimum op donderdag, waardoor de EME-tijdvensters kort zullen zijn. De 144MHz-ruis is hoog, met een piek van meer dan 3000K op donderdag. Dus in combinatie met de lage elevaties, een slechte week voor vooral VHF-EME.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.