Propagatienieuws - week 44 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week is de zon weer wat actiever geworden. Op 22 oktober was de zonnefluxindex (SFI) voor het eerst in 11 maanden kortstondig onder de 120. Zaterdag was het met 156 weer een stuk hoger.

Terwijl de zonnefluxindex steeg, werden de geomagnetische omstandigheden enigszins onrustig. De maximale Kp-index was 4,67 op 29 oktober, maar heeft zich daarna hersteld tot tussen 1 en 3.

Dit had niet al te veel invloed op HF met de maximaal bruikbare frequentie die overdag de hele week constant boven de 28MHz bleef, en zelfs 43MHz bereikte op donderdag de 2e. De diverse DX-pedities zijn daardoor ook op de hogere banden vaak goed te horen.

Vrijdag verscheen er een uitgestrekt actief gebied aan de zuidoostelijke rand van de zon, dat al de aandacht had getrokken door massale zonnevlamactiviteit toen het nog aan de achterkant van de zon lag. Het gevlekte gebied dat bekend staat als AR3477 wordt momenteel nauwlettend in de gaten gehouden. AR3474 is nog steeds het grootste en meest magnetisch complexe gebied dat momenteel zichtbaar is in het zuidwestelijke kwadrant van de zon. Ruimteweerwaarnemers verwachten echter dat AR3477 zich zal ontwikkelen tot een significant groot gebied en AR3474 qua grootte en magnetische complexiteit zal inhalen. Dit betekent dat de kans op het optreden van M-flares volgens NOAA momenteel 40 procent is.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen houden we een SFI van circa 155, maar kan het aardmagnetisch veld roet in het eten gooien. Op 3 november om 04.30 UTC werd in het noordwestelijke kwadrant van de zon een grote uitbarsting van filamenten, een plasmaboog, waargenomen. Volgens de huidige berekeningen komt de bijbehorende plasmawolk recht op de aarde af en zal op zondag 5 november tussen 12.00 en 18.00 UTC een lichte geomagnetische storm veroorzaken.

Link naar NASA-Animatie https://iswa.gsfc.nasa.gov/downloads/20231103_094700_2.0_anim.tim-den.gif

Deze storm zal ingeklemd zitten tussen CME-wolken, die de aarde van tevoren zullen schampen, en een zonnewind van meer dan 600 km/s, die de plasmawolk zal volgen. Dit betekent dat we tot 10 november ook verhoogde kans op noorderlicht of geomagnetische storingen kunnen verwachten

Als de voorspelde magnetische storm wegebt, zullen de bovenste banden in de ochtend weer snel openen en met een MUF die overdag ruim boven de 30 MHz komt. Een uur voor zonsopgang zal de MUF rond de 15 MHz liggen, in de nacht dalen tot 7 MHz en bij zonsopgang rond de 25 MHz.

Tip: EI7GL heeft op zijn website enkele artikelen staan over backscatter op 28 MHz en het tracken van de AF6IM ballon die is uitgerust met een zender op 28 MHz.

https://ei7gl.blogspot.com/2023/11/backscatter-on-28-mhz-2nd-nov-2023.html

https://ei7gl.blogspot.com/2023/10/tracking-af6im-pico-balloon-on-28-mhz.html

VHF en EME

Tropo

De huidige periode van onbestendig weer met lagedrukgebieden, harde wind en regen of buien zal waarschijnlijk ook de komende week aanhouden. Kans op tropo condities is daardoor nihil. Klein lichtpuntje is de mogelijkheid voor regenscatter.

Voor de liefhebbers van Regenscatter zijn er komende week kansen.

Andere gebieden in de wereld hebben meer geluk met de propagatie op VHF. EI7GL meldt o.a. de recente TEP (Trans-Equatorial Propagation) openingen in Zuid-Amerika op de 144 MHz-band. Carlos CX5CBA in Montevideo, Uruguay schrijft… “Vanaf 21 oktober 2023 zijn er twee weken lang elke nacht TEP-openingen geweest tussen Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. Ik heb verschillende contacten kunnen maken op 144 MHz op SSB en Q65 met een 4,7 m lange Yagi-antenne en 50W. De gewerkte stations zijn: SSB: HI8D, HI8AN, HI8GSP, NP4BM en in Q65: HI8D, HI3I, HI8T, NP4BM, PJ4GR.”.

De geomagnetische evenaar ligt bijna op gelijke afstand van beide stations en het pad staat ook loodrecht op de geomagnetische evenaar. Dit is zo ongeveer het ideale pad voor een TEP-opening op 144 MHz.

De andere stations NP4BM (Puerto Rico) en PJ4GR (Bonaire) bevinden zich ook in het westelijke deel van het Caribische gebied. Dit volgt het typische patroon voor TEP-openingen in Zuid-Amerika op 144 MHz … d.w.z. stations in Uruguay en Argentinië werken in de Dominicaanse Republiek, Puerto Rico en Bonaire terwijl stations in het zuiden van Brazilië meestal in het oostelijke deel van het Caribisch gebied werken – Martinique, Guadeloupe, enz.

Link: https://ei7gl.blogspot.com/2023/10/6100km-tep-on-144-mhz-band-from-uruguay.html

Sporadische-E

Ook buiten het gebruikelijke seizoen is Sporadische-E propagatie niet uit te sluiten. Op 16 oktober is 6m kort opengegaan tussen Italië en Hawaii Link : https://ei7gl.blogspot.com/2023/10/27300km-long-path-opening-on-50-mhz.html

In de grafiekplots van de metingen in Dourbes was op 1 november 2023 een piek te zien in de E regio. Dit kan genoeg zijn geweest om paden te produceren op de 6m band datamodi. De favoriete tijdstippen voor deze toevallige gebeurtenissen zijn meestal rond 10 uur of 17 uur.

Aurora

Een korte opmerking over poollicht, dat altijd mogelijk na verhoogde activiteit op de zon. Houd de Kp-index in de gaten voor grotere waarden boven 5.

Meteoorscatter

De vooruitzichten voor meteoorscatter zijn nog steeds goed omdat de Orionïden waarschijnlijk tot de 7e blijven hangen en we de piek van de Taurïden rond 12 november naderen. De week daarna kijken we uit naar de Leonïden van november. Dus als je nog geen meteoorscatter hebt geprobeerd, is dit misschien een goed moment om je in te lezen over modes, frequenties en bedieningstechnieken.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de Maan maximaal dit weekend, wat lange maanvensters en hoge maanhoogte betekent. Padverliezen zijn het hoogst in deze periode vanwege het apogeum op dinsdag de 6e en 144MHz hemelruis is de hele week laag.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 44 2023