Propagatienieuws – week 51 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Aanhoudend matige zonneactiviteit en een lichte daling van de zonneflux;
- Tropo: Een hogedrukgebied ligt te ver uit de buurt voor tropo van betekenis;
- Sporadische-E: De meanderende straalstroom kan een midwinter Sporadisch-E event kan uitlokken;
- Meteoorscatter: Er komen nog enkele kleinere regens en random reflecties voor experimenten;
- Aurora: Verwachte Kp-index voorlopig te laag;
- EME: Declinatie van de maan positief en stijgend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Vorige week verschenen er verrassend genoeg enkele zeer actieve regio’s op de zon en deze wakkerden de zonneactiviteit aan. De zonneflux naderde de magische grens van 200. Een nieuwe zonnevlek AR3529 verviervoudigde in grootte van dinsdag tot donderdag en de snelheid van de zonnewind was vrij hoog met meer dan 500 km/s. Deze snelle zonnewind was te wijten aan de voortdurende zonneactiviteit. Deze snelle zonnewind was te wijten aan de voortdurende invloed van een coronaal gat.
De geomagnetica schommelde tussen kalm en actief (k 1-4). Uiteindelijk bleven we echter gespaard van een echt heftige magnetische storm.
De hoogst bruikbare frequentie (MUF) lag tussen 31 en 38 MHz, wat meer dan voldoende is voor de 10 meterband. Dit betekende dat alle banden weer open waren, en dankzij de hogere zonneactiviteit was 10 meter ook weer bruikbaar van zonsopgang tot zonsondergang. 20 meter ging meestal dicht tussen 6 en 7 uur UTC. In de nacht bewoog de MUF zich vaak rond 10 MHz, zodat 30 meter in ieder geval in de eerste helft van de nacht werkte. In de tweede helft van de nacht zakte het echter in sommige gevallen naar 5 MHz.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwachten de ruimteweerexperts aanhoudend matige zonneactiviteit en een lichte daling van de zonneflux, van momenteel meer dan 180 naar ongeveer 150 en een lage Kp-Index. Alle banden zullen daarom openblijven en de 10 meterband zou overdag ongeveer zeven uur bruikbaar moeten zijn. In de nacht blijven de banden tot 30 meter bruikbaar. De TOP DX-banden zullen echter 20 en 17 meter blijven met enkele sterke signalen.
Er is echter een zonnevlek aan de andere kant van de zon die zo groot is dat hij de trillingen van de hele zon beïnvloedt. Helioseismologen hebben hem gelokaliseerd. Het actieve gebied is ongeveer een week verwijderd van rotatie naar de aardse kant van de zon. Misschien kunnen we rond de jaarwisseling echt zonnevuurwerk verwachten.
Het Space Weather Prediction Center (SWPC) van NOAA heeft recent een herziene voorspelling uitgegeven voor de zonneactiviteit tijdens Solar Cycle 25. De conclusie is dat de zonneactiviteit sneller zal toenemen en op een hoger niveau zal pieken dan in december 2019 werd voorspeld door een panel van experts. Volgens de bijgewerkte voorspelling zal Zonnecyclus 25 nu pieken tussen januari en oktober van 2024, met een maximaal zonnevlekkengetal tussen 137 en 173.
VHF en EME
Tropo
https://www.swpc.noaa.gov/news/noaa-forecasts-quicker-stronger-peak-solar-activity
VHF en EME
Tropo
Rond 17 december waren er opmerkelijke tropo-omstandigheden in Europa met enkele stations die contacten legden op de 144 MHz-band van meer dan 2000 km.
Een van de langste contacten was een verbazingwekkende 3.275 km met FT8 tussen Thomas OV3T in Denemarken en Stefan CT9/OM3RG op Madeira
[meer details op https://ei7gl.blogspot.com/2023/12/3275km-opening-on-144-mhz-between.html]
Met een vrij krachtige wind uit het westen kunnen wij dat voorlopig wel vergeten. Een hogedrukgebied bij Spanje ligt te ver uit de buurt voor tropo van betekenis. Er is wel voldoende neerslag voor regenscatter.
Regenscatter
Zie tropo.
Sporadische-E
De atmosfeer bevindt zich halverwege de normale overgang van Atlantische straalstromen boven IJsland in de zomertijd naar straalstromen boven het Middellandse Zeegebied in de winter. Op dit moment zitten we in het midden en dit plaatst de belangrijkste straalstroom over de Britse eilanden.
De meanderende straalstroom kan een midwinter Sporadisch-E event kan uitlokken. In de afgelopen dagen zijn om 6m al regelmatig FT8 signalen uit Europa te horen geweest. De tijden voor openingen zijn echter minder voorspelbaar dan in de zomer, dus blijf op de 10m en 6m banden luisteren naar activiteit, het zou zonde zijn om iets te missen.
Aurora
Voor aurora is de verwachte Kp-index voorlopig te laag.
Meteoorscatter
Voor meteorscatter zijn er nog enkele kleinere regens en random reflecties voor experimenten.
EI7GL heeft een verslag gepubliceerd een meteor scatter experiment tijdens de Geminidenregen van 2023. Hij heeft o.a. een amateurradiobaken op 500 km afstand gebruikt om de piek van de Geminiden meteorenregen te vinden. https://ei7gl.blogspot.com/2023/12/meteor-scatter-experiment-with-2023.html
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en stijgend en bereikt een maximum op tweede kerstdag. Padverliezen stijgen tot een maximum op Nieuwjaarsdag. 144MHz hemelruis is de hele week matig.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON