Propagatienieuws – week 51, 2021

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: hoge zonneactiviteit, waardoor goede DX-kansen, 
• VHF+: kans op sporadische E en aurora, 
• Meteoorscatter: Quadrantiden pieken in de nacht van 2 op 3 januari, 
• EME: perigeum op nieuwsjaarsdag met relatief veel 144MHz-ruis

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Aan het eind van 2021 zien we de nodige dynamiek in de condities. Er zijn momenteel circa 140 zonnevlekken en dat stuwt de zonnefluxindex (SFI) op tot 126 op zaterdag. Dit leidde tot leuke openingen op de hogere HF-banden met rond 8:00 UTC signalen uit Australië op 10 meter.

Keerzijde is dat er ook zonnevlammen, coronale gaten en coronalemassa-ejecties zijn, waardoor de Kp-index voor het geomagnetische veld vandaag 3 tot 4 kan bedragen.

HF-vooruitzichten

Na een korte daling verwacht NOAA weer toenemende onrustige geomagnetische condities op of rond 28 december, mogelijk door de terugkeer van een coronaal gat en de bijbehorende zonnewindstroom met hoge snelheid. Op het moment van schrijven zijn er op de beelden van het STEREO Ahead-ruimtevaartuig twee actieve gebieden op de zon die op het punt staan om naar de aarde gericht te worden.

De beste propagatie-mogelijkheden op de lage amateurbanden zijn midden in de winter –  nu dus. Hou daarom de 40 t/m 160 meter in de gaten, die allemaal in deze tijd van het jaar vanaf de middag verhoogde DX-activiteit kunnen laten zien.

Ondertussen zijn de hogere banden tot hun recht gekomen met de SFI boven de 100. Luister eens op 10 en 12 meter, want daar is de absorptie van de D-laag het laagst en daardoor de DX het best.

De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 8 MHz in de nacht tot circa 28 MHz overdag. Bij een hogere Kp-index valt dit echter een stuk lager uit.

VHF en hoger

Een witte Kerst zit er voor onze regio niet in en dat geldt ook voor de kans op boven normale tropo-condities. Dat wordt wachten op volgend jaar.

Deze tijd van het jaar kan verrassende sporadische-E-propagatie opleveren. De favoriete opties zijn Spanje op tweede kerstdag en meer in het algemeen richting het zuiden en zuidoosten in de tweede helft van de week. Natuurlijk is er altijd een kans op aurora en meteoorscatter om je te vermaken, mochten de sporadische-E-reflecties niet komen opdagen.

Meteoorscatter

De Quadrantiden-meteorenregen piekt in de nacht van 2 op 3 januari en kan een ZHR van 50-100 produceren. De piek van de activiteit is extreem smal en duurt slechts een paar uur.

EME

De maan heeft nog een positieve declinatie tot de dag na tweede kerstdag. Het kortste afstand tussen maan en aarde (perigeum) is op nieuwjaarsdag, wat de laagste padverliezen oplevert. Deze dag kent echter ook een hoge 144MHz-ruis als gevolg van de hemeltemperatuur.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: meer dan 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.