Propagatienieuws - week 8, 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Netwerkstoringen, maar deze Februari 2024 kan nu al worden bijgeschreven als een opmerkelijke maand. Op 9 februari hadden we de op één na sterkste uitbarsting van een zonnevlam tot nu toe (X3.3), en een week later, op 16 februari, de op drie na sterkste tot nu toe (X2.2). Beide dagen waren vrijdagen. De volgende uitbarsting van een grote vlam haalde de vrijdag niet. De uitbarsting vond plaats in het actieve gebied 3590, een uur en 26 minuten te vroeg voor vrijdag, maar was wel de sterkste uitbarsting van zonnevlammen van zonnecyclus 25 tot nu toe met een magnitude van X6,37. Het was de sterkste zonnevlam sinds 2017, toen op 6 september een uitbarsting met magnitude X9,3 plaatsvond.

Een 12 uur durende storing op het mobiele netwerk van AT&T trof donderdag tienduizenden Amerikanen die niet konden bellen, sms’en of internetten. Klanten van Verizon en T-Mobile meldden ook waren blijkbaar veel minder wijdverspreid. Was er nu sprake van een internet Armageddon, zoals Sangeetha Abdu Jyothi, professor computerwetenschappen aan de Universiteit van Californië, Irvine, beschreef in haar werk getiteld “Solar Superstorms: Planning for an Internet Apocalypse”? Nee, het was geen zonnevlam, zoals AT&T zich later realiseerde. De storing was aan zichzelf te wijten. De crash werd helaas veroorzaakt door een foutief proces tijdens de uitbreiding van het AT&T netwerk, aldus het bedrijf. T-Mobile en Verizon verklaarden dat hun netwerken niet getroffen waren door storingen en dat klanten die storingen meldden mogelijk niet in staat waren om AT&T-klanten te bereiken. Alles bij elkaar een toevallige samenloop van omstandigheden met de hevige uitbarsting van vlammen op de zon.

Gelukkig had de sterkste flare-uitbarsting tot nu toe ook geen coronale massa-ejectie (CME) geproduceerd, dus bleef het bij een bijna twee uur durende radio-blackout van sterkte R3 (de schaal loopt tot 5).

Het actieve gebied 3590 wordt de komende week echter rechtstreeks op de aarde gericht. Mocht het in deze periode een CME produceren, dan zullen er waarschijnlijk meer significante blackouts zijn.

Als gevolg van een uitbarsting van een filament afgelopen woensdag is er op 25 februari ook een aanzienlijke toename van de geomagnetische onrust te verwachten, die dan een negatieve invloed zou moeten hebben op de propagatieomstandigheden van met name de lagere banden.

AR3590 zou echter ook goed kunnen zijn voor verdere verrassingen. De enorme zonnevlek heeft een herkenbaar instabiel magnetisch veld, een cluster van verschillende positieve en negatieve polen. Dit kan leiden tot een explosieve magnetische reconnectie – het mechanisme acht er een zonnevlam.

Bron https://www.solarham.net/pictures/2024/feb23_2024_comp.jpg

HF-vooruitzichten

Voor de komende week verwacht NOAA een solarflux index van circa 175 die kan dalen naar 160. Zondagmiddag neemt de zonnewind toe in dichtheid en snelheid en zal daardoor de Kp index oplopen tot 4 of 5. Ook is er dit weekend 30 procent kans op nog een X-vlam en 70 procent kans op een M-vlam.

De MUF is 10 MHz rond 0600 UTC, stijgt snel naar 24 MHz bij zonsopgang, bereikt waarden van ongeveer 35 MHz in de loop van de dag en daalt naar 25 MHz bij zonsondergang.

Dit betekent dat de 10 meterband ongeveer 10 uur per dag open is en de 20 meterband ongeveer 14,5 uur.

Tips:

1 De Propagation Studies Committee van de RSGB heeft zojuist een nieuwe 10m-bakenlijst uitgebracht, die helemaal opnieuw is samengesteld met behulp van het reversed beaconnetwerk en hulp van amateurs over de hele wereld.

De nieuwe bakenlijst, die te vinden is in de Propagation-sectie van de RSGB-website op rsgb.org/beacons, zou nuttiger moeten zijn dan zijn voorganger omdat hij gebaseerd is op echte bakens die ontvangen zijn. Maar als je een baken hoort dat niet op de lijst staat, informeer dan Steve, G0KYA op psc.chairman@rsgb.org.uk.

[ url https://rsgb.org/main/technical/propagation/propagation-beacons/ ]

2 Het High-frequency Active Auroral Research Program (HAARP) voert een onderzoeks-campagne uit van 28 februari tot 3 maart UTC.. De operationele frequenties variëren, maar alle HAARP-uitzendingen zijn tussen 2,8 MHz en 10 MHz. Daadwerkelijke zenddagen en -tijden zijn sterk afhankelijk van de actuele ionosferische en/of geomagnetische omstandigheden. Meer informatie is te vinden op de blogspot van EI7GL https://ei7gl.blogspot.com/2024/02/notice-upcoming-haarp-ionospheric-tests.html

VHF en EME

Tropo

De huidige periode van wisselvallig weer houdt aan en dit betekent dat er weinig tropo valt te verwachten, afgezien van tijdelijke kortstondige temperatuurinversies in de vroege ochtend, vooral als deze gepaard gaan met nevelige lage bewolking of mist. Voor regenscatter zijn de omstandigheden gunstiger vanwege een langstrekkend lagedrukgebied. Zomeronweersbuien zitten meestal vol met grote regendruppels, terwijl wintersystemen over het algemeen minder intens zijn, maar bij gebrek aan alternatieven is het nog steeds het overwegen waard voor degenen op de GHz-banden.

Sporadische-E

Voor 6m sporadic E moeten we wachten tot april, maar bij een hoge zonneflux richting 200 of meer ontstaan er mogelijk paden via de F laag tot onze breedtegraden.

Aurora

Tot slot zijn de dipjes voor Sporadische-E propagatie nog steeds aan de gang maar verwacht niet te veel tot ver in april, zelfs niet op de 10m band. De hoge zonneflux zou tot enkele trans-equatoriale 50MHz-openingen kunnen leiden als de Kp-index laag blijft, vooral voor het uiterste zuiden.

Meteoorscatter

Rond zonsopgang zijn er mogelijkheden voor random meteorscatter QSO’s.

EME

Voor EME-operators begint de declinatie van de Maan het weekend positief, maar wordt weer negatief op maandag. Met apogeum, wanneer de Maan op haar verste punt van de Aarde is, gisteren, zaterdag de 24e, zijn padverliezen op hun hoogste voor de maand dit weekend. 144MHz hemelruis is de hele week laag.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 8, 2024