Propagatienieuws – week 14, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: MUF kan overdag oplopen tot 28 MHz,
• VHF+: geen verhoogde tropocondities verwacht, 
• EME: afnemende padverliezen en weinig 144MHz-ruis

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

We hadden weer een week met hoge zonnefluxcijfers (SFI), maar deze keer hadden we relatief rustige geomagnetische condities waardoor de ionosfeer echt mee kon doen voor radioamateurs. De SFI varieerde het grootste deel van de week tussen 110 en 120, en de Kp-index tussen 1 en 4. Het ziet er naar uit dat de zwakke CME, gegenereerd door een uitbarsting op 3 april, de aarde niet heeft bereikt.

Een nieuw rapport van de NASA bevestigde dat zonnecyclus 25 voorloopt op de officiële voorspellingen en dat de kloof steeds groter wordt. Het aantal zonnevlekken overtreft nu al 18 maanden op rij de voorspellingen. De maandelijkse waarde van eind maart was meer dan twee keer zo hoog als voorspeld, en de hoogste in bijna zeven jaar. Het voorspellingspanel voor zonnecycli voorspelde dat zonnecyclus 25 in juli 2025 zijn hoogtepunt zou bereiken als een relatief zwakke cyclus, maar in plaats daarvan lijkt de cyclus sterker te worden.

De condities zijn vrij goed met veel meldingen van DX op de HF-banden. Er waren dagelijks ochtendopeningen naar Azië en Australië, en later op de dag naar Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. Ook het pad naar Indonesië op 12 en 10 m bleef nog lang na zonsondergang bruikbaar.

Ook met beperkte middelen zijn leuke verbindingen mogelijk. Zo werkte Chris G1WSA bijvoorbeeld VK7RG op 20m met een korte Diamond HF20FX 1.2m-whipantanne op een kleefvoet op zijn auto.

HF-vooruitzichten

De komende dagen zal de zonnefluxindex terugzakken naar net boven de 100 en mogelijk pas later in de week weer wat oplopen tot 120. De Kp-index zal de meeste tijd 2 à 3 zijn, met slechts een kleine kans op verstoringen van het aardmagnetische veld.
De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 10 MHz in de nacht tot soms 28 MHz overdag.

VHF en hoger

Afgelopen week leek op de herfst, maar dan zonder condities. Koude, droge lucht (of nog erger de combinatie daarvan met hogere windsnelheden) bieden weinig kans op tropo-condities. Ook de kaarten op DX Info Center laten voorlopig hoogstens “redelijke” condities zien.

Aurora, meteoorscatter en sporadische-E

Aurora en toevallig optredende meteorscatter blijven nog steeds mogelijk. Ook is er kans op wat vroege sporadische-E vanaf de tweede helft van april. Kijk eerst op 10 m en dan op 6 m, vooral voor data-modes.

EME

De maandeclinatie is op zijn maximum dit weekend en neemt af naarmate de week vordert. Het apogeum was afgelopen donderdag, dus de padverliezen zullen afnemen gedurende de week. De 144MHz-ruis is de hele week laag, en bereikt een minimum van 174K op maandag.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.