Propagatienieuws – week 10, 2024

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: Voor de komende dagen verwacht NOAA een gematigde activiteit;
• Tropo: Tropo condities zijn er niet of nauwelijks;
• Sporadische-E: af en toe een kortstondige puls van Sporadic-E te zien op de grafieken van Propquest;
• Meteoorscatter ; In maart zijn er slechts kleine meteoorregens;
• Aurora: De Kp-index is momenteel te laag voor Aurora voor onze regio;
• EME: de declinatie van de maan nog steeds negatief, maar wordt maandag weer positief.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen zondag was er in de tweede helft van de dag een magnetische storm, maar deze viel wat sterker uit dan verwacht. Dit leidde tot zeer goede Aurora condities op 6m voor heel Noord-Europa en was zichtbaar tot op onze breedtegraad. De aanleiding was een coronale massa-ejectie. Het plasma van een uitbarsting van een M-klasse zonnevlam op 28 februari raakte het aardmagnetisch veld op zondagmiddag 3 maart. De Kp-index steeg tot meer dan 5 gedurende meer dan negen uur – een magnetische storm. De snelheid van de zonnewind was een weinig spectaculaire 350 km/s, maar omdat het interplanetaire magnetische veld zuidwaarts gericht was, kon het zonneplasma zich gemakkelijk koppelen aan het magnetische veld van de aarde.

De effecten op de propagatievoorwaarden volgden de theorie: de maximaal bruikbare frequentie over een sprongafstand van 3000 km (MUF3000) daalde aanzienlijk. Dit had waarschijnlijk de meeste invloed op de noordelijke paden, terwijl de zuidelijke paden relatief onbeschadigd bleven.
Bij de ionosonde in Dourbes/België werd op zondag rond 11:20 UTC een waarde van 39 MHz gemeten. Tegen 14:30 UTC was het al gedaald tot onder de 28 MHz. De ionosfeer herstelde zich pas maandagmiddag, toen de MUF rond 11:10 UTC weer steeg tot een waarde van meer dan 28 MHz. Dit betekent dat de 10 m-band pas na ruim twintig uur weer bruikbaar was. De rest van de week bracht vervolgens weer grotendeels ongestoorde propagatieomstandigheden en de Kp-index bleef onder de 3.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een gematigde activiteit op de zonnefluxindex, met een Solarfluxindex van 125 tot 130 die eind van de week weer toeneemt naar 160 tot 180. De Kp-index blijft voorlopig laag net als de kans op radio black-outs.

Dit belooft goede condities op zowel de onder- als bovenband met een algehele positieve trend – met een MUF 3000 van meer dan 30 MHz overdag en rond de 10 MHz ’s nachts. Maandag en dinsdag wordt neerslag verwacht en zijn er mogelijk kansen op regenscatter.

HF en EME

Tropo

In de komende dagen ligt een niet al te sterk lagedrukgebied bij Nederland. Tropo condities zijn er niet of nauwelijks te verwachten m.u.v. wat verbeteringen bij het dagelijkse stijgen en dalen van de temperatuur.

Sporadische-E

Er is de laatste tijd af en toe een kortstondige puls van Sporadic-E te zien op de grafieken van Propquest. Dit was soms merkbaar op de LF-banden maar is nog geen grote speler voor de gebruikelijke Sporadische-E banden van 10m, 6m en hoger. Echter, op digitale modi hebben Britse stations afgelopen week 50 MHz trans-equatoriale propagatie, of TEP, naar Afrika waargenomen.

Aurora

De Kp-index is momenteel te laag voor Aurora voor onze regio, maar maart is statistisch de maand met de meeste Aurora’s. Een analyse over een periode van 75 jaar komt tot de conclusie dat maart meer geomagnetisch actieve dagen heeft dan elke andere maand van het jaar. Oktober volgt op de voet. Dit komt door het Russell-McPherron-effect. Kort gezegd ontstaan er in de weken rond de equinox scheuren in de magnetosfeer van de aarde, waardoor de zonnewind tot diep in de poolgebieden kan doordringen en – op het noordelijk halfrond – het noorderlicht kan activeren

Meteoorscatter

In maart zijn er slechts kleine meteoorregensaf en toe een kortstondige puls van Sporadic-E te zien op de grafieken van Propquest. De belangrijkste daarvan liggen al achter ons. Waarnemers op het zuidelijk halfrond zullen de activiteit van α-Centauriden controleren. De gemiddelde piek ZHR van deze bui, tussen 1988-2007 was slechts 6 per uur; maar in 1974 en 1980 zorgden uitbarstingen van enkele uren voor ZHR in de buurt van 20-30 per uur. Significante activiteit werd gerapporteerd op 14 februari 2015, hoewel er geen bevestiging was van een uitbarsting die voorspeld was voor 8 februari 2015.

Ook sporadische meteoren bereiken nu hun seizoensgebonden minimum, maar MS-contacten via “sporadics” zijn nog steeds mogelijk, vooral in de vroege ochtenduren.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan nog steeds negatief, maar wordt maandag weer positief. Padverliezen naderen het minimum met perigeum vandaag, zondag de 10e. 144 MHz hemelruis is de hele week laag, behalve vandaag, de 10e, wanneer de Zon dicht bij de Maan staat en in de bundelbreedte van antennes.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl