Propagatienieuws – week 47 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Voor de CQ WW DX contest in het weekend verwachten we deels goede propagatieverwactingen;
- Tropo: nog niets bruikbaars op voor tropo propagatie;
- Sporadische-E: geen bijzonderheden deze week;
- Meteoorscatter: november Orioniden meteorenregen verschijnt op de 28e;
- Aurora: voor aurora blijft het opletten voor een oplopende Kp-Index;
- EME: voor EME-operators is de declinatie van de maan positief.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Begin vorige week zorgde de herfstachtige ionosfeer wereldwijd voor overwegend goede DX-condities op alle hogere banden.
De 10 meterband was goed vorige week met de KQ2H-repeater op 29,620 MHz FM die sterk binnenkwam in de namiddag. Er waren ook genoeg SSB-signalen te werken tussen 28,4 en 28,5MHz.
Tijdens de schemering waren er bruikbare tot goede DX-signalen op de lagere banden. De signalen van DX-peditie 4W8X uit Oost-Timor waren uitstekend van 10 tot 80 meter. Enkel 160 meter, de meest geomagnetisch gevoelige band, was slechts op enkele dagen bruikbaar voor DX.
Terwijl de zonneflux afgelopen zondag nog 140 eenheden bedroeg, steeg hij snel tot 190 eenheden in het midden van de week.
Zo’n aanzienlijke stijging gaat echter ook gepaard met een verhoogd flarerisico: AR 3490 en 3492 zijn nog steeds de belangrijkste focusgebieden op de oostelijke helft van de zon. Ze worden nog steeds beschouwd als de regio’s met de grootste kans op een opmerkelijke zonnevlam. Net als AR3500, die zich bij hen heeft gevoegd in het zuidoostelijke kwadrant van de zon. Ondertussen is het aantal zonnevlekgebieden toegenomen tot een totaal van twaalf.
De kans op een gematigde zonnevlamuitbarsting is momenteel 60 procent. Ondertussen is het coronale gat CH75 naar het noordwestelijke kwadrant van de zon gedraaid en heeft zo een positie bereikt die de aarde kan beïnvloeden.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van circa 175. De zonnewind zal het aardmagnetisch veld echter stimuleren, zodat de een turbulente, veranderlijke geomagnetica kan worden verwacht.
Op vrijdagochtend is een CME waargenomen die naar verwachting de aarde schampen aan het begin van de week. De Kp-index kan daardoor soms oplopen tot 5. Er wordt dan ook verwacht dat het aardmagnetisch veld pas op dinsdag tot rust zal komen.
Voor de CQ WW DX contest in het weekend verwachten we deels goede, maar ook af en toe verstoorde propagatieomstandigheden. Voor het overige zal de MUF voor 3000 km afstand bij zonsopgang in ongestoorde omstandigheden de komende dagen rond de 21 MHz liggen en meestal boven de 30 MHz blijven tot zonsondergang. Ongeveer twee uur later zakt het naar 14 MHz en rond middernacht zit het op 10 MHz. De MUF3000 bereikt uiteindelijk kort voor zonsopgang waarden van rond de 8 MHz.
Het typische wintereffect is hier al merkbaar, namelijk een steeds snellere daling van de MUF na zonsondergang, zodat 7 MHz ’s nachts meestal de hoogste open band is. 5 en 3 MHz werken vrij goed, de middengolf en de 160 m amateurband zijn problematischer omdat ze erg gevoelig reageren op verstoringen in het magnetisch veld van de aarde.
Tip: Voor een volledige lijst van 10m bakens zie ‘Beacons and Repeaters’ van de ‘On the air’ pagina op rsgb.org
VHF en EME
Tropo
De weerpatronen zijn aan het veranderen met een koude noordwestenwind, maar een hogedrukgebied ligt nog te ver weg. Voor onze regio levert dat nog niets bruikbaars op voor tropo propagatie. Een deel van de komende week wordt beheerst door lagedruk met regen of buien. Daarmee is er weer mogelijkheid voor regenscatter.
Sporadische-E
Geen bijzonderheden deze week.
Aurora
Voor aurora blijft het opletten voor een oplopende Kp-Index. Op de LF-banden kan een flutter in het signaal een indicatie zijn, zoals woensdagavond te horen was op 40m CW. Bij echt sterke gebeurtenissen met een Kp-index boven bijvoorbeeld zes, loont het om de gebruikelijke plaatsen voor activiteit op de 6-, 4- en 2m-banden in de gaten te houden.
Meteoorscatter
De november Orioniden meteorenregen verschijnt op de 28e met een lage Zenithal Hourly Rate, of ZHR, van drie per uur voor meteorscatter.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en stijgt naar het maximum op woensdag de 29e. Padverliezen zijn laag aan het begin van de week, maar nemen toe. 144MHz hemelruis is laag tot matig gedurende de hele week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON