Propagatienieuws – week 24 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De voorspellingen van voor de komende week zijn voorzichtig voor de zonneflux;
- Tropo: marginale tropo en wederom kansen voor regenscatter;
- Sporadische-E: Hoogzomerse Sporadische-E propagatie zorgt voor dagelijkse contacten;
- Meteoorscatter: deze week geen noemenswaardige meteorenregen;
- Auora: kans op aurora is klein;
- EME: De declinatie van de maan is weer negatief vanaf dit weekend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zomer op het noordelijk halfrond is niet alleen maar goed nieuws. Het F2-gebied heeft een lager hoogte, de MUF valt lager uit en demping door de D-laag op de lagere banden is hoger als in de winter. Dit is vooral merkbaar boven 21 MHz. Aan de andere kant is de 20 meter band de klok rond open. Zelfs 17 meter is meer dan twintig uur open. Gebieden in zuidelijke richtingen zijn bevoordeeld – vanwege de stand van de zon.
Momenteel is ook een afname van de zonneactiviteit waarneembaar. De grote zonnevlekgroep AR3967/3664, die verantwoordelijk was voor geomagnetische storingen en het fascinerende poollicht op 10 en 11 mei, bevindt zich nu weer aan de kant van de zon die van de aarde af gericht is. Desondanks is hij nog steeds erg actief, met een aanvoer van protonen, die de aarde nog steeds beïnvloeden.
Vorig weekend en opnieuw op woensdag hebben we dat gemerkt. Het resultaat was een zogenaamde poolkapabsorptie (PCA). Deze wordt veroorzaakt door protonvlammen met energieën van meer dan 10 miljoen elektronvolt, die leiden tot een aanzienlijke ionisatie van de D-laag boven de poolgebieden. Dit resulteert in een sterke verzwakking van de polaire signaalpaden, vooral in de lagere en middelste banden. Zo’n PCA kan meerdere dagen duren.
HF Propagatie vooruitzichten
Gisteren, zaterdag 15 juni was de Kp-Index 5 en daarmee wat hoger dan verwacht. De voorspellingen van voor de komende week zijn nog voorzichtig wat betreft de ontwikkeling van de zonneflux. Aanvankelijk kan een maximum van 170 tot 180 eenheden worden verwacht. De maximaal bruikbare frequentie zal dan variëren 16 en 25 MHz
Tegen het einde van de maand verwachten zowel NOAA- als USAF-meteorologen een toename tot boven 200 als het nog steeds actieve gebied 3697 weer aan de oostelijke rand van de zon verschijnt – maar dan met een derde, nieuwe, aanduiding.
F2-laag propagatie op de 10m band zal schaars zijn. Door een steeds stabieler wordende E-laag zijn er wel herhaaldelijk kortdurende sporadische E openingen van uren, zelfs op 50 MHz en hoger, ook op de VHF-omroepband. Op donderdag konden radiozenders uit Rusland, Oekraïne, Bulgarije, Griekenland, Turkije en Italië, Spanje en Frankrijk daar worden ontvangen, in sommige gevallen met langdurige sterke signalen. Dit werd gemeld door luisteraars in de mailinglijst voor ontvangst op afstand “A-DX” van Christoph Ratzer, OE2CRM.
VHF en EME
Tropo
Ook in de komende dagen wordt het weer bepaald door een lagedrukgebied, deze keer ten oosten van Schotland. Het levert in onze regio instabiel weer op met hooguit marginale tropo en wederom kansen voor regenscatter.
Sporadische-E
Hoogzomerse Sporadische-E propagatie zorgt voor dagelijkse contacten, dus het is de moeite waard om elke dag de VHF-banden te controleren. Onthoud dat deze openingen niet altijd bereikbaar zijn vanuit alle delen van ons land. Een van de kenmerken van Sporadische-E is dat aan elk uiteinde van het pad de ‘signaalvoetafdruk’ erg klein is. Zelfs in een drukke opening kunnen signalen nog steeds aan je voorbijgaan, maar je moet blijven monitoren voor het geval er een Sporadische-E pad opent dat je station aan een uiteinde omvat!
Aurora
Voor de komende dagen is de trend echter dalend met daardoor de kans op aurora klein is. De korte nachten maken het ook onwaarschijnlijk dat het noorderlicht zichtbaar zal zijn.
Meteoorscatter
Er zijn deze week geen noemenswaardige meteorenregens. Wel zijn er rond zonsopgang random meteoren. De poollichtovaal wordt regelmatig beïnvloed door de zonnewind waardoor de Kp-index wat oploopt.
EME
De declinatie van de maan is weer negatief vanaf dit weekend, tot vandaag de 16e. EME-pad verlies was op zijn hoogst op apogeum op vrijdag de 14e. 144MHz hemelruis begint de week laag maar stijgt gestaag en bereikt meer dan 3.000 Kelvin op vrijdag de 21e
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON