Propagatienieuws – week 43, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: goede HF-condities verwacht. MUF varieert van 7 à 10 MHz ’s nachts tot 25 MHz en meer overdag;
- VHF-tropo: sporadisch ietwat verhoogde tropocondities verwacht;
- Meteoorscatter: Orioniden en Leonis Minoriden zijn nog actief;
- Aurora en Es: aurora kan deze week af en toe opduiken, mogelijk zelfs Sporadische-E op 10 en 6 m;
- EME: EME-tijdvensters kort maar toenemend, geringe padverliezen en zwakke 144MHz-hemelruis.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week leverde goede propagatie op HF met lange openingen op 10 meter naar de VS, ook lang na zonsondergang. Hierbij toch wat kanttekeningen. Op dinsdag de 25 oktober steeg de Kp-index tot 5 als gevolg van plasma van een coronaal gat. Op dergelijke momenten is de MUF merkbaar lager. De zonnefluxindex is met 105 wal lager uitgevallen dan vorige week verwacht, toch waren de banden wijd oen.
In de herfst- en wintermaanden verschilt de samenstelling van atomen en moleculen in de ionosfeer op het noordelijk halfrond van de zomermaanden in die zin dat het gemakkelijker is om te ioniseren. En daar profiteren we momenteel opvallend van.
En zo gebeurt het dat ondanks een gebrek aan actieve gebieden, er voldoende ionisatie is voor DX op de hogere banden. Bovendien zijn er de afgelopen dagen geen opvallende magnetische stormen geweest. In plaats daarvan was het aardmagnetisch veld vaak ronduit rustig, met alleen een coronaal gat dat afgelopen weekend een kleine verstoring kon veroorzaken. Al met al lag de dagelijks bruikbare frequentie ruim boven de 30 MHz. Dit betekende dat gebieden zoals het Caribisch gebied sterk vertegenwoordigd waren op vier of vijf banden op hetzelfde uur. En wie wilde, kon de DX-peditie TY0RU in Benin op vele banden in het log noteren.
HF-vooruitzichten
De daglichtperiode wordt momenteel snel korter en daardoor zullen de hogere banden ook eerder sluiten. Maar dat is heel normaal voor deze tijd van het jaar. Dit effect zal de komende weken duidelijker worden. Momenteel houden 14 en 15 MHz het nog uit tot bijna 20.00 uur UTC, 10 MHz is meestal net open gedurende de nacht – soms meer, soms minder.
Aan de oostelijke rand van de zon zijn twee nieuwe actieve regio’s waar te nemen, zodat we een verdere toename van de zonneactiviteit kunnen verwachten.
Volgens NOAA leidt dit in de komende dagen tot een zonnefluxindex van circa 125, maar ook tot een Kp-index van 3 tot 5 doordat de aarde weer een gebied kruist met hogere plasmadichtheid en hogere snelheden voor de zonnewind. Op zondagochtend kan hierdoor sprake zijn van een matige geomagnetische storm met kracht G1, waarbij de kans op een radioblack-out echter laag blijft.
De MUF zal afhangen van de geomagnetische activiteit. Op rustige dagen ligt deze in de nacht rond 10 MHz, op actievere momenten wat lager op 7 MHz. Overdag zal de MUF oplopen tot 25 MHz en hoger. Paden naar het zuiden gaan hierbij als eerste open.
VHF en hoger
Ook de komende dagen hebben we te maken met lucht die grotendeels uit het zuiden over land wordt aangevoerd. Op de kaarten van DX Info Centre zijn daardoor soms wat kleinere en kortdurende gebieden te zien met verhoogde tropo condities. Het kan dus geen kwaad om de banden in de gaten te houden.
Meteoorscatter
Random meteorscatter rond zonsopgang is altijd goed voor de propagatie en de Orioniden- en Leonis Minoridenbuien zijn nog niet voorbij. Aanstaande zondag 6 november begint de grote Leonidenregen, met een piek rond de 16e.
Aurora en Sporadische-E
In de komende dagen zijn er momenten met een hogere Kp-index en een oplopend hemisferisch vermogen. Daardoor blijft het opletten voor aurorapropagatie.
In de ionogrammen is soms Sporadische-E op de foEs-plots te zien, waardoor Europese signalen op 10 en 6 meter kortdurend ook via short skip te horen zijn. De meeste kans heb je dan met de digitale modes.
EME
Met de maan op minimale declinatie dit weekend, zullen de EME-tijdvensters kort zijn, maar langer worden naarmate de week vordert. Perigeum (kortste afstand aarde-maan) was gisteren, zaterdag, dus de padverliezen zijn het laagst. 144MHz-hemelruis is zwak in de komende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON