Propagatienieuws - week 34, 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De laatste week van augustus is aangebroken en de daglichtperiode wordt nu snel korter. Het is ook het begin van de tijd waarin de chemische samenstelling van de ionosfeer verandert naar meer mono-atomaire moleculen, waarvan bekend is dat ze gemakkelijker ioniseren.

Op HF waren de effecten van de naderende herfst al goed te merken. Ondanks de lage zonneactiviteit nam MUF toe, de banden rond 24 MHz. en hoger waren tijdelijk open. 21 MHz. was de hele dag open en ’s nachts bewoog de MUF rond 15 MHz. Menig DXer had hier met spanning op gewacht.

Een ander pluspunt is dat de grootte en het aantal van coronale gaten op de zon sterk is afgenomen. Het magnetisch veld van de aarde bleef hierdoor de hele week grotendeels rustig. Luisteraars op de lagere HF-banden hadden enkel te lijden onder de zomerse onweersbuien boven Europa.

Na ongeveer een dozijn M-flare-vrije dagen, was er vrijdag vroeg in de ochtend een vrij zwakke M-klasse zonnevlam. De zonnewindsnelheden zijn momenteel iets toegenomen, het interplanetaire magnetische veld (IMF) overwegend zwak.

De media hebben afgelopen week ook aandacht besteed aan een wetenschappelijke publicatie in het tijdschrift Science. Via metingen van de Solar orbiter die rond de zon draait, is ontdekt dat er kleine jets of straalstromen uit de zon ontsnappen. Die zouden de lang gezochte bron van de zonnewind kunnen zijn, de geladen deeltjes die op aarde het poollicht veroorzaken. De telescoop is grotendeels in België gebouwd en wordt beheerd door de Koninklijke Sterrenwacht van België. De omroep VRT besteed hier aandacht aan op een van haar webpagina’s: omroep VRT

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen kunnen we verwachten dat de propagatieomstandigheden goed blijven. De solarfluxindex is voorlopig rond de 140 en zou tegen volgende vrijdag kunnen toenemen tot 165. De Kp-index zal 2 tot net boven 3 worden en daarmee zal het aardmagnetisch veld rustig tot actief blijven.

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) zal daardoor variëren tussen 14 MHz. in de nacht tot 24 MHz. overdag. We kunnen dus opnieuw DX verwachten op 21 MHz. en meestal van kort na zonsopgang tot kort voor middernacht. Openingen boven 24 MHz. zullen vaker voorkomen en langer duren.

VHF, EME

Tropo

De wind komt is nog steeds uit zuidwestelijke hoek, maar het patroon met hoge en lagedrukgebieden zorgt ervoor dat dit geen noemenswaardige tropo oplevert. Het blijft afwachten hoe het weer zich in de loop van de week gaat ontwikkelen.

Regenscatter

De buien in de komende dagen bieden wel kansen voor regenscatter

Sporadische-E

We naderen het einde van het traditionele Sporadische-E seizoen. In elke maand kan nog een opening voorkomen, maar de activiteit is na de eerste week van september veel lager. We krijgen nog steeds af en toe vlaag van activiteit voor multi-hop paden op 10m naar het Verre Oosten en de States.

Aurora

Voor Aurora is de Kp-index voorlopig nog te laag. Merk op dat de herfst- en lentemaanden typisch een voorkeurstijd zijn voor poollicht.

Meteoorscatter

In de komende week zijn er nog 2 kleine meteorenregens die nog een bijdrage leveren boven de random meteoren voor scatter verbindingen.

EME

Deze zaterdag (gisteren dus..) is de declinatie van de maan minimaal zodat de maan die niet boven 10 graden hoogte komt. Het wordt volgende week vrijdag weer positief. Omdat het perigeum van de Maan op woensdag is, zijn de padverliezen laag. 144 MHz. hemelruis is hoog dit weekend, maar daalt naar lage niveaus volgende week vrijdag.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 34, 2023