Propagatienieuws – week 28, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De verwachting van vorige week dat de zonneflux zou toenemen is uitgekomen. De SFI klom naar 214, de op één na hoogste waarde die in deze zonnecyclus is gemeten. Volgens de tabel van N0NHB op www.hamqsl.com kan je bij een zonnefluxindex boven 200 meestal verwachten dat alle banden t/m 6 meter betrouwbaar opengaan.
Op woensdag draaide de nieuwe zonnevlekgroep AR3372 rond de rand van de zon, met een waar vuurwerk van vlammen. Alleen al op woensdag werden er 36 geregistreerd, waaronder vier M-klasse zonnevlammen. Hier op aarde resulteerde dit een reeks radio black-outs, met een aanhoudend negatief effect op de propagatieomstandigheden en een lagere MUF. De propagatieomstandigheden konden dus nauwelijks profiteren van de toegenomen zonneactiviteit.
Tot 18 MHz gingen de banden overdag betrouwbaar open, 21 MHz ging moeizaam open maar bleef in de nacht vaak nog lang bruikbaar. 7 MHz toonde mooie en vaak verrassende openingen, DX-ers moeten hier zowel de schemer- als de nachtperiode in de gaten houden.
Een onzekerheid zijn de coronale massa-ejecties, de zogenaamde CME’s, die mogelijk zijn bij de uitbarstingen van de vlammen. In de nacht van vrijdag op zaterdag schampte er eentje de aarde, wat deels leidde tot een Kp van bijna 5 met een lichte aardmagnetische storm. Dan zakt de MUF en worden de radiolijnen boven de poolgebieden beïnvloed. 21 MHz is dan dicht, net als de gebieden in de Stille Oceaan, omdat de signalen niet meer door de polaire ionosfeer komen.
HF-vooruitzichten
Voor de komende week is een zonneflux van ongeveer 180 eenheden aangekondigd. Op dit moment zijn er geen significante coronale gaten waar te nemen op de voor ons zichtbare zonneschijf. De Kp index zal op korte termijn afnemen tot 2. Daarna is het afwachten of de M-klasse zonnevlam van zaterdagochtend na 2 of 3 dagen de aarde raakt.
Ook in de troposfeer, de onderste laag van de aardatmosfeer zijn er effecten van de zon. Hier heersen, door de absorptie van kortgolvige zonnestraling, constant stijgende en dalende luchtstromen, vooral in de zomermaanden. Een blik op de voorspellingen laat zien dat we sterke onweersbuien boven Europa moeten blijven verwachten, en dus vooral QRN in de vorm van patserige storingen en gekraak tijdens ontvangst op de lagere frequentiebanden.
VHF en hoger
Tropo
Ook in de komende dagen is een lagedrukgebied voor onze regio bepalend. Nu ligt het bij Schotland en resulteert in een zuidwestelijke luchtstroom met zo af en toe neerslag. Afgezien van de dagelijkse temperatuurvariaties zijn er niet veel tropo condities te verwachten. Het beste moment lijkt dinsdag ochtend vroeg voor het pad vanuit zuid Nederland richting Normandië.
Regenscatter
Indien er buien met zware regenval ontstaan dan zijn deze bruikbaar voor regenscatter op de microgolf banden.
Sporadische-E
Sporadic-E zal op de meeste dagen mogelijk zijn naar gebieden binnen Europa. Afgelopen woensdagavond was er weer een goede opening naar Newfoundland.
Onthoud dat er veel online clusters en kaartplots zijn die laten zien waar het zwaartepunt van de activiteit ligt. Elke dag wordt er een blog gepubliceerd op propquest.co.uk met de locaties van waarschijnlijke Sporadische-E activiteit, gebaseerd op de posities van verschillende weerkenmerken waarvan vermoed wordt dat ze verantwoordelijk zijn voor de locatie van Sporadische-E vlekken.
Een hoge Kp-index is mogelijk een slechte zaak voor de vooruitzichten van Sporadic-E. Sommige operators suggereren dat het mogelijk is dat zonnevlamactiviteit ook een negatieve invloed heeft op Sporadic-E.
Meteoorscatter
De vooruitzichten voor meteoorverstrooiing blijven verbeteren door twee buien met een brede piek later in de maand. De meest opmerkelijke bui deze maand is de zuidelijke δ-Aquarïden, met een piek op 30 juli. De maximale ZHR van deze bui is rond de 25 hr-1 gedurende ongeveer 2 dagen. Heldere meteoren zijn te vinden rond het maximum, maar daarvoor en daarna zijn de meteoren relatief zwak.
Enkele kleinere buien zijn ook actief rond eind juli: Piscis Austrinïden kan worden gebruikt voor MS voornamelijk vanaf het zuidelijk halfrond, terwijl α-Capricornïden wordt gekenmerkt door heldere meteoren met een lage schijnbare snelheid, waardoor deze bui een van de meest spectaculaire is om visueel waar te nemen
Aurora
Door het hoge aantal zonnevlammen is het voor meerdere propagatievormen op VHF van belang om de Kp index in de gaten te houden. Een Kp-index boven de vijf is een goede indicator voor Aurorapropagatie. Hier zijn de noordelijk gelegen stations in het voordeel.
EME
Dit weekend is de declinatie van de maan maximaal, maar de verliezen zijn hoog als we volgende week donderdag het hoogste punt naderen. De 144MHz hemelruis is matig tot maandag wanneer de zon dicht bij de maan staat voor de hele dag door, tot 9 uur ’s ochtends op dinsdag. Hierna is de hemelruis laag voor de rest van de week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON