Propagatienieuws – week 35, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: MUF varieert van 10 MHz in de nacht tot 22 MHz overdag,
• VHF-tropo: geen verhoogde tropocondities verwacht,
• Es: Sporadische-E afnemend, maar nog niet over,
• MS: goede mogelijkheden in de vroege ochtend,
• EME: lage padverliezen, maar korte EME-tijdvensters. 144MHz-hemelruis vanaf dinsdag laag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Op 28 augustus stond op veel websites ineens een zonnefluxindex (SFI) van 252. Bij een dergelijk hoge index past bij een zeer goed zonnemaximum en uitstekende F2-openingen op 6 meter. Helaas mocht het niet zo zijn, want de SFI van de dag ervoor was 128 en de dag erna 131. SolarHam meldde dat het cijfer vertekend was door optredende zonnevlammen vlak voordat de meting werd gedaan. Het gebrek aan DX-rapporten op de hogere banden lijkt dit te bevestigen.

Als we de anomalie buiten beschouwing laten, varieerde de SFI van een dieptepunt van 113 op 31 augustus tot een hoogtepunt van 131 op 29 augustus. Regio 3089 heeft hier waarschijnlijk het meest aan bijgedragen, maar zal dit weekend van de aarde wegdraaien. Het ziet ernaar uit dat er enkele actieve regio’s op de loer liggen, net boven de oostelijke zonnegrens, die de SFI de komende week zouden kunnen verhogen.

Op maandag 29 augustus waren er meerdere R1/R2-radio-blackouts als gevolg van zonnevlammen uit de M-klasse. Helaas is een groot coronaal gat op de evenaar van de zon op vrijdag naar de aarde gericht. De aarde kruist hierdoor een gebied met hogere plasmadichtheid en hogere snelheid van de zonnewind. Op zondag zal de Kp-index met name in de avond en nacht oplopen tot 5 of 6 met een gematigde geomagnetische storm als het plasma de aarde raakt. Dit zou een kortstondige ionosferische verbetering kunnen brengen, gevolgd door een daling van de MUF naarmate een geomagnetische storm vordert.

HF-vooruitzichten

Volgende week voorspelt NOAA dat de zonnefluxindex wat zal afnemen naar 120. Voor de komende maanden wordt een gemiddelde SFI van 121 verwacht. Vergelijkbare condities zullen aanhouden. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen 10 MHz in de nacht tot circa 22 MHz overdag. Dit kan later in de week beter worden zodra de geomagnetische omstandigheden rustiger worden.

Nu we de herfst ingaan, kunnen we een algemene verbetering van de HF-condities verwachten en hopelijk de terugkeer van trans-Atlantische DX op de hogere banden

VHF en hoger

Voor de komende dagen blijft de wind uit het zuidoosten komen met daardoor relatief droge lucht. DX Info Centre verwacht dan ook marginale tropocondities met wat oplevingen als gevolg van de temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Een groot, traag bewegend lagedrukgebied schuift volgende week over de Britse eilanden in onze richting. Daardoor gaat de wind draaien en wordt als het goed is de lucht ook vochtiger.

Sporadische-E (Es)

Het Sporadische-E-seizoen is afnemend maar nog niet ten einde. In de eerste week van september zijn vaker nog openingen gerapporteerd. De 50 MHz UK Activity Contest op donderdag levert in ieder geval activiteit.

Meteoorscatter

Ondanks het feit dat er in september geen grote meteoorregens zijn, is het aantal random meteoren juist maximaal, waardoor er relatief goede kansen voor meteoorscatter zijn, vooral rond zonsopgang. De Aurigiden bereikten vorige week hun hoogtepunt, en de Epsilon-Perseiden afgelopen vrijdag.

EME

De declinatie van de maan staat vandaag op zijn minimum en woensdag is het perigeum, dus verwacht lage padverliezen, maar korte EME-tijdvensters. De 144MHz-hemelruis is tot dinsdag hoog, maar daarna laag.

 

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.