Propagatienieuws – week 33, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van 150-155 en een lage Kp-index tot 3;
- Tropo: Voorlopig blijven we op de kaarten van dxinfocentre afwisselend gebieden zien met tropo dat uiteenloopt van marginaal tot sterk;
- Sporadische-E: Het Sporadische-E seizoen loopt langzaam ten einde;
- Meteoorscatter: De Perseïden-meteorenregen loopt nog tot 24 augustus maar de piek ligt achter ons;
- Aurora: voor aurora is momenteel de Kp-index te laag;
- EME: De maandeclinatie gaat weer negatief deze zondag.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
We zijn nog steeds op weg naar het maximum in de zonnecyclus. Afgelopen week zijn elf nieuwe zonnevlekkengroepen verschenen en de zonnefluxindex (SFI) schommelde tussen 150 en 160. Het aantal zonnevlammen was iets minder dan in voorgaande weken.
De seizoensgebonden verandering in de chemische samenstelling van de F2-laag wordt merkbaar. Het aantal moleculen met 2 atomen neemt af te gunste van de deeltjes met 1 atoom. Hierdoor wordt het makkelijker om ioniseren. De hoogst bruikbare frequentie over een afstand van 3000 km kruipt wat omhoog, de laatste dagen lag ze overdag tussen 21 en 25 MHz en maakte ook graag nog een uitstapje naar de 10 meter band rond zonsondergang. Tegelijkertijd was het aardmagnetisch veld bijna altijd aangenaam rustig en was de poolkapabsorptie van de afgelopen week volledig weggezakt. Dit maakte DX zelfs mogelijk op 80 meter in de richting van Oceanië.
Ondertussen vormen zich nieuwe actieve regio’s op de zon. Het meest opvallende is dat het oude gebied AR3386 dit weekend opnieuw verschijnt op de oostelijke rand van de zon. Dit was het gebied dat op 5 en 7 augustus een X-klasse zonnevlam afvuurde. Seismologische metingen aan de zon laten nog steeds krachtige activiteit zien op deze locatie. Dit gebied heeft waarschijnlijk geen potentie meer voor X-klasse vlammen, maar het helpt de zonneactiviteit weer een beetje omhoog te duwen, naar 160 tot 180.
De relatieve rust op de zon van de afgelopen dagen heeft het risico op coronale massa-ejecties verminderd, waardoor we ook dit weekend en in de nieuwe week een vrij rustig aardmagnetisch veld zullen hebben. De snelheid van de zonnewind is momenteel wat hoger maar door de lagere dichtheid van het plasma zullen we daar weinig van merken.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van 150-155 en een lage Kp-index tot 3. Samen met de langzaam stijgende MUF-waarden kunnen we dus een stabiele 15 meter band verwachten, die opnieuw goede DX-mogelijkheden zal bieden, vooral aan de rand van de dag. Er zijn ook vrij goede kansen op openingen op de 12 meter band en misschien ook op de 10 meter band, vooral rond zonsondergang en in zuidelijke richtingen, bijvoorbeeld richting Zuid-Amerika. Het Daarnaast blijven we Sporadische-E openingen tegenkomen op de hogere banden, dus er is nog steeds iets gaande ondanks het naderende einde van het zomerseizoen.
Op dit moment blijft de 20 meter band weer de hele nacht open, maar dit zal niet blijven duren vanwege de afnemende daglengte. En zolang het aardmagnetisch veld rustig blijft, biedt dit verdere mogelijkheden voor langeafstandsverbindingen over de polen op de lagere banden. Want bijna alle DX-verbindingen die een afstand van meer dan 10.000 kilometer overschrijden, verlopen via de poolgebieden.
Overigens heeft de zon niet alleen invloed op onze ionosfeer: wolkvorming op de planeet Neptunus is ook afhankelijk van zonneactiviteit, zoals blijkt uit een studie van de Berkley University in Californië. Om de wolkencyclus te bestuderen, analyseerde een onderzoeksteam archiefbeelden die teruggingen tot 1994, afhankelijk van het instrument.
VHF, EME
Tropo
Door een lagedrukgebied ten noordwesten van Ierland en nabij gelegen hogedruk gebieden blijft warme en vochtige lucht uit het zuidwesten stromen. Voorlopig blijven we op de kaarten van dxinfocentre afwisselend gebieden zien met tropo dat uiteenloopt van marginaal tot sterk.
Houd er rekening mee dat tropo in deze warmere zomermaanden ’s nachts en ’s ochtends vroeg vaak beter is, vooral in de mist, maar de neiging heeft om af te nemen als de grond opwarmt in de ochtendzon. Kustpaden blijven echter vaak de hele dag goed, dus Tropo-paden over de Noordzee of het Kanaal kunnen de moeite waard zijn om in de gaten te houden.
Regenscatter
Voorlopig is er slechts een kleine kans op neerslag en dat geldt dus ook voor regenscatter.
Sporadische-E
Het Sporadische-E seizoen loopt langzaam ten einde, maar het is nog steeds de moeite waard om ochtends rond 10.30 UTC en in de avond te luisteren of CQ te roepen.
Er is wat interessante propagatie op 50 MHz naar de equatoriale gordel in de late avonden met D2UY in Angola. D2UY werkt FT8 stations in een boog van de Canarische Eilanden rond door Noord-Schotland, en het hele Verenigd Koninkrijk naar Turkije met ‘Trans-equatorial sounding’ fading patronen, waardoor decodes soms moeilijk zijn.
Aurora
Voor aurora is momenteel de Kp-index te laag en is het wachten op zonnevlammen.
Meteoorscatter
De Perseïden-meteorenregen loopt nog tot 24 augustus maar de piek ligt achter ons. Daarnaast zijn er nog 2 beduidend kleinere regens. Meteorscatter blijft daardoor nog een bruikbare mode.
EME
De maandeclinatie gaat weer negatief deze zondag, verkorting maanzichtbaarheid vensters en, zoals we voorbij apogeum, pad verliezen zal dalen de hele week. 144 MHz hemelruis is laag tot matig tot volgende week vrijdag met een piek bij 2900 Kelvin op zaterdagochtend.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON