Propagatienieuws – week 42, 2022

PropagatienieuwsDeze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De combinatie van een redelijke zonnefluxindex van circa 110 en een lage geomagnetische Kp-index zorgde voor een week met prima propagatie op HF. De maximaal bruikbare frequentie steeg vaak tot waarden boven 30 MHz, zodat alle hogere banden overdag opengingen en zelfs de westkust van de VS regelmatig te werken was.

Hoe lang deze situatie zal voortduren, is onzeker. Dit komt doordat de zonnevlekkenactiviteit afgelopen week is afgenomen. De zonnefluxindex daalde van 121 naar 109, met een hoogste waarde van 126 op 17 oktober.

Het magnetisch veld van de aarde – als gevolg van snelle zonnewinden uit coronale gaten – werd af en toe verstoord, maar kwam vrij snel weer tot rust. Daardoor was ook op de lagere kortegolfbanden DX mogelijk. De 10 MHz liet waren er per nacht verschillen of de band open of juist dicht was.

De flare-activiteit was matig, er waren elke dag een paar C-fakkels, met op zaterdagochtend enkele die in kracht toenamen tot C6,4.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen kunnen we uitgaan van een zonnefluxindex van 110. Op de beelden van de ruimtesonde STEREO-A (zie afbeelding) is te zien dat er actieve gebieden in beeld komen, waardoor het radioweer zich positief zou moeten ontwikkelen. Deze vooruitzichten worden enigszins vertroebeld door een coronaal gat op het zuidelijk halfrond van de zon, dat met zijn snelle zonnewind de geomagnetica dit weekend ophoog kan stuwen met KP-indexwaarden van 3 of 4. Zelfs sporadische stormachtige perioden met Kp-index 5 lijken mogelijk. Op maandag neemt de onrust dan weer af, mogelijk met geïsoleerde actieve intervallen.

Dit is ook de mening van de radioweerdeskundigen van de Amerikaanse Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Zij verwachten ook een toename van de zonnefluxindex tot 125 tegen het einde van volgende week. De goede omstandigheden van de afgelopen week zouden zich dus voortzetten, met MUF-waarden boven 25 MHz overdag en rond 10 MHz ’s nachts.

VHF en hoger

De komende dagen hebben we te maken met een relatief lage luchtdruk en lucht die grotendeels uit het zuiden over land wordt aangevoerd. Op de kaarten van DX Info Centre zien we daardoor voorlopig alleen marginale condities. Mogelijk zijn er rond zonsopkomst en -ondergang nog lichte verbeteringen als gevolg van de dagelijkse temperatuurwisselingen.

De kans op regenscatter lijkt voorlopig klein en zal zeker minder goed zijn dan bij intense onweersbuien van hoogzomer.

Meteoorscatter

Een kleine meteorenregen, de Leonis Minoriden, piekt op zondag 24 oktober, maar de ZHR is laag.

Aurora

Aurora kan de komende week af en toe opduiken en na de recente activiteit op 6 meter is er nog steeds kans op Sporadische-E. Deze recente activiteit toont gewoon aan dat we het waarschijnlijk als een optie moeten leren beschouwen, vooral op FT8, zelfs in het doorgaans “gesloten seizoen” voor Es.

EME

De maandeclinatie wordt vandaag, zondag, negatief, met als gevolg dat de EME-tijdvensters in duur afnemen naarmate de week vordert. Met het perigeum (kortste afstand aarde-maan) komende zaterdag, zullen de padverliezen de hele week afnemen. Tijdens de gedeeltelijke zonsverduistering (eclips) op dinsdag 25 oktober zal EME sterk beperkt worden. De 144MHz-hemel ruis begint zwak, maar na de eclips stijgt de ruis langzaam van 380K naar ongeveer 3000K komende zaterdag, waardoor het een lastige week wordt voor EME.

 

 


Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 


Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.