Propagatienieuws – week 7, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: SFI richting 102, Kp-index tussen 2 en 5,
- VHF+: geen verhoogde tropocondities,
- EME: de maan komt lager te staan, met korter wordende EME-tijdvensters
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Tijdens de PACC hebben we deels kunnen profiteren van een hoge zonnefluxindex (SFI). Daardoor liep de MUF op en was DX goed mogelijk op de hogere banden (10 en 15 meter). QSO’s op 40m ging zelfs prima met QRP. Het leidde echter ook tot extra demping door de D-laag op de lagere HF banden.
Vorige week was het vrij rustig wat zonnevlekken betreft, maar het lijkt erop dat we een van de meest indrukwekkende ruimteweer-gebeurtenissen van zonnecyclus 25 gelukkig gemist hebben. Een heldere, snel bewegende coronalemassa-ejectie (CME) was te zien aan de andere kant van de zon op beelden van de STEREO Ahead-ruimtesonde. Als deze CME naar de aarde gericht zou zijn geweest, dan had dit een grootschalige geomagnetische storm veroorzaakt. Hoe groot is moeilijk te beoordelen.
Voor de rest is de Kp-index tussen 1 en 3 geweest, dus niets te dramatisch. Wat zonnevlekken betreft, waren er acht kleinere actieve groepen en is de zonnefluxindex circa wat onder de 100 gebleven.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA dat de SFI volgende week weer wat oploopt naar 102. Geomagnetische condities zullen variëren met een Kp-index tussen 2 en 5 en dus tijdelijk het niveau van een lichte G1-geomagnetische storm bereiken. Ook wat verder in de week tussen, dinsdag 22 en donderdag 24 februari, kan de Kp-index stijgen tot 5.
Om dit te controleren kun je de Real Time Solar Wind-indicator op SolarHam in de gaten houden. Als de snelheid van de zonnewind toeneemt en de Bz naar het zuiden draait (negatief), kunnen we verwachten dat het zonneplasma zich gemakkelijker zal verbinden met het magnetisch veld van de Aarde en dat de Kp-index kort daarna zal stijgen.
De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 7 MHz in de nacht tot circa 24 MHz overdag met soms uitschieters naar 28 MHz.
VHF en hoger
Ik hoop dat ieders antennes de stormen van de afgelopen dagen hebben overleefd, want de zeer sterke straalstroom over de Atlantische Oceaan zorgde voor veel noodweer aan de randen van Europa met verwoestende stormen en veel spannende momenten voor grote antenne-arrays. Voorlopig houden we in onze regio het onstabiele weer met winderige perioden. Dit alles betekent weinig kans om een verhoogde tropocondities. Wellicht wat aurora of random meteorscatter in de vroege ochtenden.
Dit is een goed moment om QSO’s te maken op de verschillende satellieten. De geostationaire QO-100 is een stabiele mogelijkheid voor het maken van QSO’s en de moeite waard om hiervoor een klein systeem op te zetten.
EME
De maan komt in de komende dagen lager te staan, met korter wordende EME-tijdvensters en lagere piek-elevatie naarmate de week vordert. Met de laagste verliezen als we het perigeum (kortste afstand aarde-maan) naderen aanstaande zaterdag.
Voor VHF’ers, als je ook lage omgevingsruis hebt, heb je kans op EME met digitale modi zonder de noodzaak van elevatiecontrole. QSO’s kunnen dan vaak worden gemaakt met de grote stations met behulp van beperkt uitgangsvermogen en een enkele Yagi. 144MHz-ruis is laag tot matig tot vrijdag.
______
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heendringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.
______
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.