Propagatienieuws - week 41 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De HF-propagatie is uitstekend omdat het steeds meer herfst wordt op het noordelijk halfrond, en dit is ook het geval in de ionosfeer. Dit betekent dat de F-laag ’s nachts blijft bestaan, doordat de vrije elektronen maar heel langzaam recombineren. Dit is duidelijk merkbaar in de bovenste banden, d.w.z. op 10, 12 en 15 meter.

De zonnefluxindex steeg van 155 naar 166 eenheden in het midden van de week, en sterke signalen uit het Stille Oceaangebied werden ontvangen op 17 en 15 meter in de ochtend, wat verbazingwekkend is omdat een deel van het propagatie pad bijna recht over de Noordpool loopt.

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) kwam regelmatig boven de 30 MHz uit en haalt soms 40 MHz De 10 m band leverde sterke signalen, maar helaas ook van bandindringers, bijv. transportbedrijven met Illegale CB-radio’s ten nadele van de wereldwijde amateurradiodienst.

Op vrijdag werden we verrast door een zogenaamd co-rotating interaction region, afgekort CIR. Dit zijn schokachtige overgangszones tussen snel en langzaam bewegende stromen zonnewind die vaak voorafgaan aan sterkere coronale gaten met snelle winden. Een beetje zoals een uitbarsting van coronale massa’s in het klein. Als gevolg van deze CIR steeg de kp-index naar 4, wat duidt op een actief aardmagnetisch veld. De gevolgen voor de propagatie waren echter minder ernstig dan verwacht. Momenteel worden nog steeds zonnewindsnelheden van 500 km/s en meer gemeten.

HF-vooruitzichten

Ondanks dit alles kunnen we dit weekend goede kortegolfcondities verwachten. De huidige snelle zonnewind zal waarschijnlijk in het weekend afnemen. Bij het begin van de nieuwe week zouden we onder invloed kunnen komen van een ander coronaal gat: snelle zonnewind van CH61 zou zeker het potentieel hebben van een kleinere magnetische storm van G1 sterkte.

NOAA verwacht voor de komende dagen een SFI (Solar Flare Index) van 145-150 en een Kp-index tot 3. Bij het begin van de nieuwe week zouden we onder invloed kunnen komen van een coronaal gat met een kleinere magnetische storm van G1 sterkte.

De maximaal bruikbare frequentie zal variëren van 14 MHz in de nacht tot mogelijk 40 MHz overdag. De 10m band gaat daardoor kort na zonsopkomst al open naar Azië en Australië en blijft tot één tot twee uur na zonsondergang open naar het westen. Bij kalme atmosferische omstandigheden leveren de lagere kortegolfbanden ook goede DX-signalen.

Voor de Jota verbindingen (komend weekend) zal 80m overdag moeilijk worden door de hoge demping.

Laten we eens kijken naar HF-paden naar de W8S Swains Island DXpeditie in de Stille Zuidzee.

Op een afstand van ongeveer 15.000 km op het korte pad en 24.500 km op het lange pad, is het een behoorlijke afstand voor signalen om te overbruggen. Het korte pad gaat richting 350 graden over de pool en voor het lange pad is de richting 169 graden.

De beste openingen naar Swains vanuit beginnen op de 20m band vanaf ongeveer 06:.30 UTC. Naarmate de ochtend vordert, ga je omhoog in frequentie totdat je rond 1000 tot 11:00 UTC op de 10m band komt. Dit pad zou open moeten blijven tot 15:00 of 16:00 UTC, waarna je kunt afzakken naar de 12, 15 of 17m banden.

De lange pad openingen kunnen een stuk zwakker zijn, met een korte opening op de 15m band van 0600 tot 0800UTC. Ga dan naar de 12 of 10m banden van 07:00 tot 09:00 UTC. Er kan ook een lange-weg avondopening zijn van 18:00 tot 20:00 UTC op de 17 en 10m banden. De bovenstaande voorspellingen zijn voor SSB en CW. Het kan zijn dat FT8-openingen deze tijden iets verlengen.

VHF en hoger

Tropo

De weerkaarten tonen nu een wezenlijk ander beeld dan in de afgelopen weken. Door de positie van lage- en hogedrukgebieden wordt koudere lucht over de Noordzee aangevoerd. Tropo condities zijn daardoor voorlopig marginaal. Wie overigens wat verder uitzoomt op de weerkaarten kan zien dat het in Groenland al stevig winter is met plaatselijk temperaturen van -30 °C.

Regenscatter

Buienactiviteit is voorlopig beperkt en dat geldt daardoor ook voor de kansen op regenschatter.

Sporadische-E

Deze week geen meldingen.

Aurora

Voor aurora blijft het een kwestie van de activiteit op de zon en de Kp-index in de gaten houden. Voor de komende dagen is de kans op aurora erg klein.

Meteoorscatter

Oktober is een goede maand voor meteorscatter, met hoge aantallen random meteoren en een aantal kleine regens. De meest opvallende is de Orionïden meteorenregen die zijn piek bereikt op 22 oktober en actief is tot 7 november met een gemiddelde zenitale frequentie van ongeveer 20 per uur.Dit eerste weekend van oktober zou goed kunnen zijn voor meteorenverspreiding met de piek van de Draconïden op 8 tot 9 oktober.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief en dalend gedurende de hele week, met een minimum op vrijdag de 20e met bijbehorende kortere maanvensters. Omdat we nu voorbij het hoogste punt zijn, zullen de padverliezen blijven dalen.

144 MHz hemelruis begint zeer hoog met de ringvormige eclips op zaterdag de 14e. De week erna wordt het gematigd, oplopend tot een piek van meer dan 2000 Kelvin op donderdag.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 41 2023