Propagatienieuws – week 22, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: in de loop van de week herstellen HF-condities zich,
- VHF+-tropo: geen verhoogde tropocondities verwacht,
- Es: weinig of geen Sporadische-E-reflecties,
- Meteoorscatter: op 7 en 8 juni mogelijk wat activiteit via de Arietiden,
- EME: declinatie en padverliezen nemen gehele komende week af.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zon lijkt de laatste dagen een kleine pauze te hebben genomen. Terwijl de zonnefluxindex, (d.w.z. de radiostraling van de zon op 2,8 GHz) acht dagen geleden nog op 114 stond, is deze nu gedaald naar 101. Maar de volgende opwaartse trend staat al in de startblokken.
Het aardmagnetisch veld was de hele week enigszins onrustig. Dat kwam doordat de voor vorig weekend verwachte verstoring met een geomagnetische storm van klasse G1 ernstiger bleek dan verwacht en tot zaterdagochtend aanhield.
De storm hield verband met de zonnevlam op de avond van 25 mei. Volgens de meeste voorspellingen zou de coronalemassa-uitbarsting de aarde gemist moeten hebben. Maar zoals bekend liep het anders: op 27 mei in de namiddag konden we een korte verbetering van de kortegolf-propagatie waarnemen, de zogenaamde positieve fase. Daarna was er een duidelijke verslechtering op de volgende dagen, die vooral merkbaar was op de polaire paden.
Over het geheel genomen viel op dat de MUF over een afstand van 3000 kilometer niet eens de 20 MHz haalde. Daarbij hoort een kritische frequentie van tussen 4 en 5 MHz. Bovendien had de ionosfeer enige tijd nodig had om zich te herstellen.
HF-vooruitzichten
De komende dagen kan de SFI onder de 100 dalen, maar een terugkeer naar hogere zonneactiviteit wordt volgende week al verwacht.
Een meer uitgesproken verbetering van de kortegolf-propagatie wordt verwacht voor midden juni met een SFI boven de 130. Dit komt doordat er aan de achterzijde van de zon actieve gebieden zijn die geleidelijk zichtbaar worden, waardoor de opwaartse trend zal worden ondersteund en de zonneflux weer kan stijgen. Daarmee zal ook de kritische frequentie zich herstellen, waardoor 21 MHz weer stabiel open zou moeten gaan en de skip-afstand overdag op 40 meter grotendeels zal verdwijnen.
Tot die tijd zouden twee plasmawolken van coronalemassa-ejecties (CME) in het weekeinde mogelijk een wat sterkere verstoring van het aardmagnetisch veld kunnen veroorzaken. Er zijn momenteel geen verdere verstoringen in zicht.
De Kp-index zal hooguit 3 worden. De MUF zal variëren tussen circa 14 MHz in de nacht tot 23 MHz overdag.
VHF en hoger
Voor een korte periode zal een hogedrukgebied bij Schotland wat vochtigere lucht aanvoeren over de Noordzee. De kaarten op DX Info Centre tonen dan ook wat gebieden met verhoogde tropocondities. Deze gebieden zijn echter beperkt in omvang en zullen slecht tijdelijk aanwezig zijn. Het wordt dus ook hier een kwestie van op het juiste moment op de juiste plek actief zijn.
Sporadische-E
De eerste dagen van juni worden beschouwd als de beste tijd voor Sporadische-E. Er zijn zo af en toe openingen op 6 en 4 meter en de Es-kaart van Make More Miles on VHF toont regelmatig een MUF boven 100 MHz. Toch start het Sporadische-E-seizoen dit jaar traag. Er zijn een paar jetstream-segmenten boven Europa tijdens de komende week, maar niets ziet er erg sterk uit.
Meteoorscatter
Juni is gewoonlijk een rustige maand voor meteoren, zonder grote buien. Echter, de Arietiden, een kleine meteorenregen overdag, kan op dinsdag 7 juni en woensdag 8 juni enkele nuttige radioreflecties opleveren.
EME
De hemelruis zal deze week vrij laag zijn met de volle maan volgende week dinsdag 14 juni. De declinatie neemt de hele week af als de maan richting perigeum (kortste afstand aarde-maan) gaat, waardoor het EME-padverlies zal afnemen. De lage declinatie zal stations met weinig of geen antenneverhoging bevoordelen: zij ervaren wat langere EME-tijdvensters.
______
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
______
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON