Propagatienieuws – week 27, 2022
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: komende dagen goede vooruitzichten met een hoge zonnefluxindex en lage Kp-index,
- VHF: kans op verhoogde tropocondities op zondag, maandag en dinsdag in delen van het land,
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Wat HF-propagatie betreft gaf de afgelopen week uiteenlopende beelden. De zonnefluxindex (SFI) was ruim voldoende, terwijl een groot langgerekt coronaal gat bijdroeg aan het oplopen van de Kp-index tot 5 op 4 juli. Later in de week werd het geomagnetisch wat rustiger met een Kp-index van 1 of 2. De SFI klom langzaam op naar 130 op zaterdag, dankzij enkele nieuwe vlekken die verschenen boven de rand van de zon.
Er was wat kleine zonnevlamactiviteit, maar er werden geen coronalemassa-ejecties geregistreerd. Het resultaat was dat de MUF over een afstand van 3000 km soms 24 MHz bereikte. De 7Q5RU-expeditie naar Malawi in Afrika was daardoor vaak goed te horen op de verschillende banden. De propagatie veranderde echter op donderdag, toen de Kp-index steeg naar 5 door de inkomende versterkte zonnewind.
Eerder in de week waren er trans-Atlantische contacten op 10 meter en bovendien uitgebreide Es-openingen naar Europa. Als de Kp-index opnieuw laag wordt, dan voorspelt dat veel goeds voor de wereldwijde IARU-contest dit weekend.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA dat de SFI een tijdlang rond 130 zal blijven, maar naarmate de week vordert kan terugvallen naar ongeveer 108. De kans op een radio-blackout is met 15% slechts beperkt. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen 11 MHz in de nacht en 20 MHz overdag. De Kp-index kan laag blijven, tenminste tot 15 of 16 juli, wanneer hij weer naar 4 zou kunnen oplopen.
Echter, een coronaal gat op de evenaar van de zon is op zaterdag naar de aarde gericht, met als gevolg dat we kunnen verwachten dat de Kp-index rond maandag zal stijgen.
Vrijdagavond laat is een zonnevlam uit M-klasse opgetreden. Deze was te recent om te verwerken in de dagelijkse officiële verwachtingen. Waarschijnlijk gaan we hier in de nacht van zondag op maandag toch wel wat van merken door wat lagere MUF’s.
VHF en hoger
Een hogedrukgebied boven de Ierse zee bepaalt momenteel de luchtstromingen. De kaarten van DX Info Centre tonen sterk verhoogde tropocondities tussen Ierland en Noord-Spanje. Voor onze regio is het hopen op wat uitlopers die binnen bereik komen. Voor het zuiden is dat mogelijk op zondagochtend. Maandag en dinsdag bieden waarschijnlijk een goed pad naar Denemarken.
Sporadische-E en aurora
Het hoogzomerse Sporadische-E-seizoen is in volle gang, hoewel enigszins gematigder dan in andere jaren. De beter uitgeruste stations hebben op 6 meter kunnen profiteren van openingen naar Japan en Noord Amerika. De straalstroom-activiteit is momenteel niet zo wijdverspreid als eerder in het seizoen, maar er zou een voorkeur moeten zijn voor paden naar Scandinavië en Zuidoost-Europa.
Voor de kans op aurora is het goed om de uitbarstingen op de zon in de gaten te houden. Na 2 à 3 dagen kan zo’n uitbarsting leiden tot een oplopende Kp-index en een stijging van het hemisferisch vermogen, d.w.z. het vermogen in gigawatt dat op de poollichtzone afkomt. Een goede bron hiervoor is poollicht.be.
Meteoorscatter
De kleine Alpha-Capricornids-meteorenregen zou actief moeten zijn, maar met slechts circa vijf zichtbare meteoren per uur aan de hemel (ZHR = 5).
EME
De declinatie van de maan dinsdag op zijn minimum en staat op woensdag het kortst bij de aarde, dus de beschikbare EME-tijdvensters zijn kort en de padverliezen laag in combinatie met hoge 144MHz ruis.
______
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
______
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON