Propagatienieuws – week 17, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: condities nog steeds goed, maar minder dan afgelopen week,
• VHF+: tropocondities normaal,
• Meteoorscatter: Eta-Aquariiden pieken in de vroege ochtend van 6 mei,  
• EME: padverliezen toenemend, relatief weinig 144MHz-hemelruis.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Een week met hoge een zonnefluxindex (SFI) bracht goede openingen op de hogere banden. Een groot deel van de week was de SFI 160 en zijn er meldingen geweest van openingen op 10 meter naar Japan, Australië, Nieuw-Zeeland of Zuid-Amerika en bleef de band tot ver na zonsondergang bruikbaar. Een jaar geleden was dat het beeld op 20 meter. Het was misschien wel een van de beste weken voor 28 MHz tot nu toe gedurende deze zonnecyclus.

Maar er waren ook een aantal negatieve kanten van de zonneactiviteit. Er waren veel C-klasse-zonnevlammen en ook twee uit de M-klasse deze week. De geomagnetische condities waren hierdoor op sommige momenten verstoord, met woensdag als slechtste dag een geomagnetische storm (G1) en de Kp-index die twee keer op één dag de 5 bereikte. Volgens SolarHam was dit een onverwachte geomagnetische storm omdat de Bz-component van het interplanetair magnetisch veld (IMF) rond 11:45 UTC naar het zuiden kantelde.

Middengolf-DX’ers kwamen deze week woensdagochtend vroeg aan hun trekken. Dit bleek reeds de avond voordien, toen de HPI, de Hemispheric Power Index, onder 12 gigawatt daalde. Dit betekende dat zowel Amerikaanse als Midden-Amerikaanse stations op onze breedtegraden konden worden ontvangen.

HF-vooruitzichten

De vooruitzichten voor de komende dagen: de zonneactiviteit is nog steeds hoog, meer zonnevlammen uit de C- en M-klasse worden verwacht. De ontwikkeling van de geomagnetische activiteit is onduidelijk. Dit weekend kruist de aarde nog een strook met hogere plasmadichtheid als gevolg van een CME geassocieerd met de M1-vlam op 29 april, maar in de loop van zondag wordt alles weer wat rustiger en neemt de kans op geomagnetische storm en radioblack-outs af.

De Amerikaanse luchtmacht voorspelt een afnemende SFI van 124 op zaterdag naar waarden net boven de 100-grens. De MUF zal daarbij variëren tussen 8 en 25 MHz. Propagatieverwachting: alle hogere kortegolfbanden zijn dagelijks open, met de 10- en 12m-band onstabiel, en in toenemende mate ook de 15m-band. In de nacht bieden de 30- en 40m-bande goede DX-condities en zelfs 20 en 17 meter bieden met FT8 soms nog verrassingen.

Sporadische-E

Naarmate de maand mei vordert, neemt de kans op Sporadische-E toe en het is dan ook de moeite waard om de 6- en 10m-band in de gaten te houden. Later in de maand zou ook de 2m-band ons kunnen gaan verrassen.

VHF en hoger

In de komende dagen hebben we te maken met een hogedrukgebied. De ligging is echter voor onze regio niet optimaal, waardoor de kans op verhoogde tropocondities gering is.

Meteoorscatter

De Eta-Aquariiden-meteorenregen zal op vrijdag 6 mei 2022 tussen middernacht en zonsopgang zijn hoogtepunt bereiken. Zijn ZHR is een zeer respectabele 50. De bui is gunstig voor het zuidelijk halfrond en de radiant staat in de vroege ochtenduren laag aan de hemel voor onze regio.

EME

Aanstaande donderdag piekt de maandeclinatie en valt dan bijna samen met het apogeum (grootste afstand aarde-maan). De optredende padverliezen zijn dan maximaal. De 144MHz-ruis is over het algemeen laag deze week, en bereikt 500K op woensdag.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.