Propagatienieuws – week 1, 2023

PropagatienieuwsDeze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De zonnefluxindex (SFI) lag afgelopen week grotendeels rond de 150 en was zaterdag opgelopen naar 172. De geomagnetische omstandigheden waren overwegend stabiel, met momenten met een oplopende Kp-index tot 5. Op vrijdag verraste de zon ons om 00:58 UTC met een langdurige X1.2-zonnevlam. Het leidde tot een radioblack-out die zich uitstrekte van Nieuw-Zeeland tot Australië en Zuidoost-Azië. Op vrijdagavond werd in Dourbes zowel voor de F- als voor de sporadische E-laag een kritische frequentie van 5,55 MHz gemeten.

De uitbarsting vond plaats in het actieve gebied AR3182 op de oostelijke rand van de zon. AR3182 had op 3 januari al X-klasse-gebeurtenissen geproduceerd, maar deze werden alleen door ruimtesondes waargenomen; de zonnelimiet lag nog in de schaduw van de aarde, dus deze gebeurtenissen werden bij ons niet als X-vlammen geregistreerd.

Volgens NOAA-meteorologen is er nog steeds een kans van 20% op zonnevlammen van de X-klasse. Die zijn dan waarschijnlijk ook afkomstig van zonnevlek AR3182, maar mogelijk ook van zonnevlek AR3181. Die laatste is de afgelopen 24 uur in omvang verdubbeld en staat nu recht op de aarde gericht.

Propagatie-technisch waren afgelopen week de omstandigheden goed, maar niet uitzonderlijk. Het belangrijkste DX-station op de banden was Thierry FT8WW op Crozet Island voor de kust van Zuid-Afrika. Thierry was zeer actief op FT8 en CW, de pileups waren enorm.

In het algemeen geldt dat hoe intenser een zonnevlam is, hoe meer storingen er zijn in de radiotransmissie via de ionosfeer. Aangezien een radiosignaal de D-laag bij elke hop tweemaal passeert, wordt het signaal ook twee keer gedempt.

HF-vooruitzichten

Maar hoe ziet het radioweer er de komende dagen uit? Er zijn momenteel zes zonnevlekgebieden zichtbaar op de zichtbare zonneschijf, variërend van eenvoudige tot complexe magnetische configuraties. Daarom kunnen we matige tot verhoogde vlamactiviteit verwachten.

NOAA verwacht voor de komende dagen een zonnefluxindex van 160 tot 170 , en een Kp-index van 3. Het interplanetair magneetveld is momenteel noordelijk, zodat we voorlopig weinig last hebben van de wat verhoogde plasmadichtheid. De maximaal bruikbare frequentie zal overdag vaak ruim boven de 30 MHz uitkomen. In de nacht zal dit dalen tot 10 en soms zelfs tot onder 7 MHz.

De snelheid van de zonnewind blijft licht toenemen, maar de snelle stroming van de coronale gaten CH60 en CH61 verzwakt. Geomagnetische condities zijn op een rustig tot opgewonden niveau. De omstandigheden voor de lagere kortegolfbanden zouden dus moeten verbeteren.

VHF en hoger

Tropo

Het belangrijkste weerthema voor de komende week is opnieuw een voortzetting van lagedruksystemen die over Schotland trekken met perioden van harde wind en regen. Tropocondities zijn daardoor niet te verwachten.

Regenscatter op de GHz-banden is wel te verwachten bij actieve frontale systemen of van buiig weer dat deze systemen brengen.

Aurora

De Kp-index is voorlopig te laag voor aurora. Mogelijk loopt deze rond 11 januari wat op door de te verwachten toename van de zonnewind

Sporadische-E

Het onrustige weer wordt aangedreven door een actief straalstroompatroon, wat goede kansen geeft op Sporadische-E-openingen, met name richting Italië en rond naar Scandinavië. Dit zijn zeldzame gebeurtenissen in de winter. Houd foES-plots op Propquest in de gaten en volg de clusters om op tijd Sporadische-E op te merken.

Meteoorscatter

Voor liefhebbers van meteoorscatter was de twee uur durende uitbarsting van de Quadrantiden-bui vorige week de laatste van de reeks meteorenregens tot de Lyriden eind april.

Het heeft geholpen bij het eerste contact tussen EI8KN en HB9HLM op 70 MHz, en de experimenten van EI9KP met een bakenzender op 34,013 MHz (zie ei7gl.blogspot.com). We gaan de jaarlijkse rustige periode in, met alleen de kleine Gamma-Ursae-Minoriden, die actief zijn van 10 januari tot 22 januari met een laag maximum op de 18e. Beste kans is de piek van random meteoren voor zonsopgang

EME

De maan staat vandaag, zondag, op apogeum (grootste afstand aarde-maan) en de declinatie is positief tot eind volgende week vrijdag. EME-tijdvensters zullen langzaam korter worden en zenithoeken nemen af, terwijl EME-padverliezen afnemen. 144MHz-hemelruis is de hele week gering.

 


Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 


Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.