Propagatienieuws – week 45 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: nog steeds voldoende goede DX-condities op de bovenste banden;
- Tropo: Tropo condities zullen marginaal zijn;
- Sporadische-E:Geen bijzonderheden deze week;
- Meteoorscatter: piek van de Tauriden-meteorenregen op 12 en 13 november;
- Aurora: in ons land zeldzame visuele poollichtwaarnemingen;
- EME: de declinatie van de Maan weer negatief.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen zondag kwam ons ruimteweer in het nieuws.
Er waren schokgolven geregistreerd in de zonnewind als gevolg van een coronaal gat. Dit ging gepaard met een plasmawolk, precies op de baan van de aarde. Het was het resultaat van een uitbarsting van een filament op de zon. De sterkste magnetische stormen ontstaan door de combinatie van meerdere van zulke schokgolven, omdat het toch al onstabiele aardmagnetisch veld hierdoor nog turbulenter wordt. En zo brak er zondagmiddag een krachtige magnetische storm uit.
De meeste aandacht ging uit naar roodachtige lichtverschijnselen aan de hemel tot in het Alpengebied. Op de kortegolf waren de zoemende signalen die typisch zijn voor poollicht duidelijk hoorbaar. Daarvoor openden 17 en 15 meter weer kort in de late avond, waarna het MUF bergafwaarts ging. Op maandag was 15 meter de hoogst openende band. Het duurde vervolgens twee dagen voordat de ionosfeer zich weer normaliseerde.
HF-vooruitzichten
De solarfluxindex zal in de komende dagen circa 145 zijn maar vertoont een dalende trend naar komend weekend met waarden die mogelijk onder de 130 zakken. Dit is nog steeds voldoende voor goede DX-condities op de bovenste banden indien het aardmagnetisch veld rustig blijft.
In de nacht van zaterdag op zondag wordt het opnieuw een stevige storm (kracht G2, Kp=6) met noorderlicht en aurora. Met een heldere, donkere hemel is er een verhoogde kans om poollicht te zien als het weer gunstig is, vooral in Scandinavië, Schotland, Ierland en ook Noord-Duitsland (fotografisch).
Dit komt doordat een halo-achtige coronale massa-ejectie (CME) de zon donderdag al heeft verlaten, gecombineerd met een uitbarsting van een gloeidraad aan de kant die naar de aarde is gericht – en dus perfect op de aarde is georiënteerd.
Na het passeren van de geomagnetische storm wordt het wat rustiger en zal de Maximaal bruikbare frequentie variëren tussen circa 34 MHz overdag en 7 MHz in de nacht.
Alle hogere banden zullen overdag weer bruikbaar zijn. 30m is alleen in het eerste deel van de nacht betrouwbaar en 40 meter kan ook dicht gaan voor een uur of twee kort voor zonsopgang.
VHF en EME
Tropo
De huidige periode van onbestendig weer zal ook komende week aanhouden, met enkele vrij sterke weersystemen die storm en zware regen kunnen brengen. Met snel bewegende systemen is het zinloos om, met zo’n lange aanlooptijd, te proberen de exacte timing van elk individueel systeem vast te stellen. Tropo condities zullen marginaal zijn waarbij dit weekend de minst slechter periode is.
Je kunt nog steeds een verhoging zien in de kritische frequenties van de E-laag zien op propquest.co.uk . De laatste tijd vallen deze momenten in de ochtend, en hebben mogelijk effect op de 10m en 6m band. Het is niet helemaal duidelijk waarom de banden de afgelopen week zo betrouwbaar zijn geweest, maar het kan een gevolg zijn op meteoren.
Sporadische-E
Geen bijzonderheden deze week.
Aurora
Er was een mooie poollichtopening op 6m tot 2m laat in de middag op 5 november, waarbij de planetaire Kp-index 6 tot 7 bereikte. Dit leverde ook in ons land zeldzame visuele poollichtwaarnemingen. Aurora CW- en SSB-signalen klinken ‘waterig’ op de LF-banden en erg schor en fluisterachtig op HF en VHF.
Meteoorscatter
We naderen de piek van de Tauriden-meteorenregen op 12 en 13 november. Deze wordt eind volgende week gevolgd door de veel grotere Leoniden op 17 en 18 november. Komende week wordt dus interessant voor meteorscatter.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de Maan weer negatief en dalend en bereikt een minimum op donderdag de 16e. Padverliezen blijven dalen en 144MHz hemelruis is laag, behalve op maandag de 13e wanneer de Zon en de Maan dicht bij elkaar aan de hemel staan. Vanaf woensdag stijgt het naar een hoogtepunt van 2.900 Kelvin op donderdag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON