Propagatienieuws – week 3, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: gunstige vooruitzichten, mogelijk ook tijdens PACC;
- Tropo: verhoogde tropocondities richting Scandinavië, Normandië en Zuidwest-Engeland;
- Sporadische-E: voorlopig niet…;
- Meteoorscatter: uitsluitend random meteoorscatter mogelijk rond zonsopkomst;
- EME: EME-padverliezen zijn gering, maar langzaam stijgend bij eveneens toenemende EME-tijdvensters. 144MHz-hemelruis is gering.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De verhoogde activiteit van de zon heeft goed standgehouden. De zon is momenteel bezaaid met vlekken, waarbij de recente zonnefluxindex (SFI) van 234 de hoogste is sinds 2014. Ook met een daling naar 218 op zaterdag is het nog steeds een goede activiteit.
De gehele week is de SFI dus boven de 200 gebleven. “Als de zonnevlekkenproductie de rest van januari zo doorgaat, zal het maandelijkse aantal zonnevlekken een hoogtepunt in 20 jaar bereiken”, aldus Spaceweather.com.
HF-vooruitzichten
De Britse weerdienst MetOffice heeft ook een webpagina voor ruimteweer. Zij verwachten dat de zonneactiviteit waarschijnlijk laag tot matig zal zijn, met een kleine kans op hogere niveaus. Twee grote en complexe zonnevlekgebieden op de zichtbare schijf kunnen aanzienlijke uitbarstingen veroorzaken.
De voorspellingen van de US Air Force Meteorological Service op de Offutt Air Force Base in Nebraska zijn specifieker:
De prognose is een daling van de zonnefluxindex tot 200 eenheden tegen het komende weekend, waarna de waarden rond 1 februari even naar 190 zakken en later weer oplopen tot meer dan 230 eenheden medio februari. Als dit uitkomt dan zijn de vooruitzichten voor de PACC-contest erg gunstig.
Al met al positieve vooruitzichten voor de komende dagen en weken. De enige voorwaarde is dat de geomagnetica rustig blijft. Voor de komende dagen wordt een Kp-index van 2 tot 4 verwacht.
Er zijn geen grote verstoringen van het aardmagnetisch veld te verwachten. Zwakkere uitbarstingen van coronale massa en een klein coronaal gat zullen het af en toe levendig maken, maar dit zal snel weer tot rust komen. Tenzij regio 3190 met zijn reuzenvlek een krachtige vlam produceert, zal het aardmagnetisch veld waarschijnlijk turbulent worden. En dit is niet zonder verstoring van de propagatiecondities.
De propagatie op de banden is goed: stations uit de VS en Australië waren te ontvangen op 160 meter, de 3000km-MUF bereikte ’s middags waarden boven 30 MHz en andere continenten waren zelfs te bereiken op 50 MHz.
Op 10 meter zijn trans-Atlantische contacten goed te maken in FM rond 29.600MHz en zelfs met AM rond 29.000 MHz.
Een jaar geleden durfden we nauwelijks te dromen van zulke omstandigheden. De enige minpuntjes zijn de condities in de nacht, wanneer de MUF af en toe daalt tot onder 7 MHz, en een kans van 60 % op kleinere R1- of R2-radio-blackouts.
VHF en hoger
Tropo
Eindelijk: in termen van propagatie is een welkome terugkeer van tropocondities waarschijnlijk. In de komende dagen zijn er voor de afwisseling weer hogedrukgebieden boven West-Europa. Daarmee ontstaat een luchtstroming over de Oostzee naar Normandië. Stations in het noorden van het land kunnen mogelijk profiteren van redelijke tot gematigde tropocondities naar Scandinavië. In de loop van maandag-dinsdag ontstaat een uitgerekt gebied met verhoogde tropocondities richting Normandië en Zuidwest-Engeland.
Soms moet een hogedrukgebied een ‘bewolkt hoog’ worden om de beste kansen op wijdverspreide tropo te geven. Idealiter moet het hoog zo liggen dat bewolkte Atlantische lucht onder de temperatuurinversie door het land kan binnentrekken.
Aurora
Het is nog steeds de moeite waard om de Kp-index in de gaten te houden voor aurora want de zon is momenteel erg actief. Idealiter zou de Kp-index 5 of liever hoger moeten zijn voor aurora.
Sporadische-E
Sporadiach-E is voorlopig niet te verwachten tot de lente.
Wie toch de propagatie in het lage VHF-gebied wil monitoren, die kan bijvoorbeeld enkele bakens op 40 MHz in de gaten houden, bijvoorbeeld OZ7IGY/B op 40,071 MHz. Op ei7gl.blogspot.com staat een mooi jaaroverzicht over de ontvangstrapporten van dit baken.
Meteoor- en regenscatter
Random meteoorscatter is altijd mogelijk rond zonsopgang, maar we zitten nu in de minimumperiode van de meteorenregen, die duurt tot de Lyriden midden tot eind april.
EME
Het recente perigeum van de maan betekent dat de EME-padverliezen het laagst zijn, maar gedurende de week langzaam zullen stijgen. Declinatie neemt toe en wordt positief op donderdag, dus de beschikbaarheid van de maan zal toenemen. De 144MHz-hemelruis is de hele week laag en gaat pas volgende week zaterdag ver boven 300 Kelvin.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON