Propagatienieuws – week 29, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: in de nacht openingen op 30, 20 en 17 meter. Overdag Sporadische-E op 10 meter;
- Tropo: slechts marginale tropocondities verwacht;
- Sporadische-E: nog steeds volop mogelijkheden;
- Meteoorscatter: de Perseïden hebben hoogtepunt tussen 12 en 13 augustus. Nu ook al mogelijkheden;
- Aurora: hou de Kp-index goed in de gaten!;
- EME: richting de 29 juli afname padverliezen, veel 144MHz-hemelruis rond de 28 juli.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Er zijn de afgelopen week veel C- en M-fakkels geweest. De zonnefluxindex (SFI) was meestal boven 180 en kwam soms ook boven de 200 wat duidelijk merkbaar was op de 17- en de 15m-band. In de nacht was het niet altijd voldoende om de 20m-band open te houden.
Zeker niet op de momenten dat aardmagnetisch veld nogal onstabiel was. En dat was bijna elke dag wel een paar uur het geval en soms liep de Kp-index op tot 5 met een lichte aardmagnetisch storm. Deze dynamiek was het gevolg van schokgolven in de zonnewind die werden opgewekt door veroorzaakt door uitbarstingen van coronale massa (CME’s), die op hun beurt het resultaat waren van zonnevlammen.
NOAA en NASA vreesden een krachtiger magnetische storm van klasse G1 tot G2 als gevolg van CME’s, maar het effect op aarde viel mee en de ionosfeer herstelde zich vrij snel.
Een opmerkelijke gebeurtenis was een stralingsstorm op dinsdagochtend. De zon stond op het punt afscheid te nemen van de westelijke rand van de zon toen er twee zonnevlammen van de M-klasse ontstonden, samen met een protonengebeurtenis.
Zware protonen werden versneld tot een tiende van de lichtsnelheid. Dankzij het magneetveld van de aarde hopen deze protonen zich op boven de poolkappen en activeren ze het D-laag in de poolgebieden zodanig dat korte golven daar niet meer door kunnen komen. Ondertussen is deze stralingsstorm echter weer gaan liggen.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen komen we weer in rustiger vaarwater terecht. De zonneactiviteit zal matig zijn bij een SFI die daalt tot 165, met geïsoleerde zonnevlammen van de M-klasse, vooral uit het grootste en meest complexe gebied AR3373.
Er zal waarschijnlijk wat magnetische onrust ontstaan door de komst van uitbarstingen van coronale massa en de snelle zonnewind uit coronale gaten, maar dit zal naar verwachting slechts matige effecten hebben, met een Kp-index tussen 1 en 4.
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) zal variëren 14 en 21 MHz. In de nacht zullen we echter nog steeds bruikbare DX-condities vinden op de 30-, 20- en 17m-band. Overdag kunnen we bandopeningen verwachten op alle bovenste kortegolfbanden, met Sporadische-E-openingen waarschijnlijk ook op de 10m-band.
VHF en hoger
Tropo
In de komende dagen hebben we te maken met een aanvoer van vochtige lucht uit het zuidwesten met matige tot vrij krachtige windsnelheden. De verwachting voor tropo-condities zijn daardoor slechts marginaal.
Regenscatter
De te verwachten buien bieden kansen op regenscatter voor degenen die op de GHz-banden actief zijn.
Hogere temperaturen in de zomer betekenen sterke cellen met opstijgende lucht zoals onweersbuien, en betere reflectie tegen de grotere regendruppels, die in de lucht gehouden kunnen worden door de sterkere opwaartse luchtstromen in de buienwolken. Het reflectievermogen hangt af van de 6e macht van de diameter van de regendruppel en het aantal druppels in de bundel, dus zelfs een kleine toename in druppelgrootte geeft een grote toename in reflectievermogen.
Sporadische-E
Sporadische-E blijft nog geruime tijd actief, dus blijf alert op clustermeldingen en, in het bijzonder, 10m- en 6m-bakens. Als de tijd beperkt is, luister dan tussen 16:00 en 17:00 UTC om maximaal te profiteren.
Meteoorscatter
De Perseïden-meteorenregen zal zijn hoogtepunt bereiken tussen 12 en 13 augustus, maar er zijn nu ook al mogelijkheden. De 50MHz- en 144MHz-banden hebben al enkele zeer kortstondige uitbarstingen van FT8-signalen geproduceerd die mogelijk veroorzaakt werden door meteoorreflecties. De Delta-Aquarïden kunnen ook verantwoordelijk zijn voor deze zeer sporadische uitbarstingen. Naarmate we dichter bij de piek van de Perseïden komen, kun je een toenemend aantal uitbarstingen verwachten.
Aurora
Voor aurora blijft het zaak om de actuele Kp-index goed in de gaten te houden. Vanaf Kp-index=5 wordt het opletten op signalen uit het noorden.
EME
Als de maan op 29 juli aan haar maandelijkse afdaling naar minimale declinatie begint, zal het padverlies afnemen. De maan zal echter dicht bij het zwarte gat Sagittarius A staan op 28 juli, wat leidt tot zeer veel hemelruis. Dit zal overheersen op de lagere VHF-banden.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON