Propagatienieuws – week 8, 2023

PropagatienieuwsDeze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week werd gekenmerkt door veel zonnevlammen van laag en gemiddeld niveau, en een KP-index die af te toe opliep naar 5. Het zonnevlekkengetal daalde van 164 naar 148, terwijl de zonnefluxindex (SFI) tijdelijk daalde van 135 naar 100, maar zich aan het eind van de week herstelde en steeg tot 164 op zaterdag. Verder waren er enkele zwakkere vlammen uit de M-klasse, waardoor zich op de volgende dagen telkens zwak uitgesproken Mögel-Dellinger-effecten, voordeden waarbij de propagatie tijdelijk werd verstoord. Deze gebeurtenissen troffen echter alleen de lagere banden in vrij lichte mate. 160 en 80 meter profiteerden veel meer van de over het algemeen rustige geomagnetische condities.

Aan de oostelijke zonnehorizon kondigen zich reeds nieuwe zonnevlekgebieden aan, die nieuwe uitbarstingen en dus afwisseling beloven. Bovendien staan we tot het begin van de week onder invloed van snelle zonnewinden uit coronale gaten, zodat er een latent risico bestaat op een kleine geomagnetische storm. Wat de prognose in het algemeen echter onzeker maakt, is de uitbarsting van coronale massa op de avond van 24 februari. Ruimteweerwaarnemers weten nog niet welke invloed deze zal hebben op ons radioweer.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van 165 en een Kp-index van 3 of 4. Overdag komt de MUF boven de 30 MHz en blijven alle bovenste kortegolfbanden de komende dagen wereldwijd open. Maar ook op de lagere kortegolfbanden vinden we bruikbare DX-condities in rustige geomagnetische fasen aangezien de MUF in de nacht daalt tot rond de 10 MHz.

Kort voor de equinox op 20 maart ontstaan ’s avonds interessante propagatiemogelijkheden op de lagere banden en de middengolf op noord/zuid-paden, bijvoorbeeld richting zuidelijk Afrika – langs de zogenaamde grey line, d.w.z. de schemerzone.

De fysische reden hiervoor is dat de laagste ionosfeerlaag, de D-laag, die overdag lage frequenties op een hoogte van 70 tot 90 km sterk verzwakt en zelfs bijna opslokt, bij zonsondergang begint te verdwijnen. Tijdens deze overgangsperiode worden de radiogolven nog relatief sterk gebroken in de D-regio en vervolgens naar de grond gereflecteerd in de F-regio, die zich op een hoogte tussen 200 en 400 km bevindt. Op die manier planten de radiogolven zich voort alsof ze over een band worden gespeeld, wat resulteert in relatief grote “sprongafstanden”. De HF-signalen zijn dus nog goed te ontvangen op afstanden van enkele duizenden kilometers. Met het volledig wegvallen van de D-regio, wat later in de nacht, is de beschreven refractie niet meer aanwezig – en worden de sprongafstanden bijgevolg aanzienlijk kleiner.

Lage VHF-banden: test in de 34Mhz band

EI9KP zal zondag 26 februari 2023 testtransmissies uitvoeren in de 34MHz-band (9 meter). Zijn baken op 34,013 MHz zal werken van zonsopgang 07:34 UTC tot zonsondergang 18:04 UTC. Het doel van deze tests is het onderzoeken van F2-laag-propagatie.

Het baken zendt cyclisch call en locator uit: 2 x FT8, daarna 2 x CW, gevolgd door een korte draaggolf. Het 2 x CW-deel is om SWL’s te helpen die geen digitale modes gebruiken en ook om te helpen tijdens QSB-cycli.

Het baken is GPS-gestabiliseerd met een uitgangsvermogen van 1 watt. De antenne van de vorige test in januari was een horizontale dipool met capacitieve belasting. Deze keer zal hij verticale polarisatie gebruiken met de antenne op een geïsoleerde mast en zou hij een zuiver omni-directioneel patroon moeten hebben. Om naar dit baken te luisteren, probeer 34,013 MHz CW of 34,0122 MHz USB.
Bron: EI9KP to carry out 34 MHz Propagation Tests on Sat 25th & Sun 26th Feb 2023

VHF en hoger

Tropo

In de komende dagen bepaalt een hogedruksysteem boven Schotland het weer. Er stroomt relatief koude lucht uit noord tot noordoostelijke richting naar onze regio. Volgens de kaarten op DX Info Centre levert dat voorlopig geen noemenswaardige tropocondities op. Mogelijk is er in de tweede helft van de week wat verbetering boven de Noordzee.

Meteoor- en regenscatter

Voor meteorscatter blijft het voorlopig behelpen met de random reflecties rond zonsopgang.
De verwachte neerslag is beperkt en daarmee zijn ook de kansen op regenscatter op de GHz banden beperkt.

Aurora

Op het moment van schrijven (zaterdag) zijn de effecten van de X2,28 zonnevlam nog niet volledig verwerkt in de verwachtingen. Voor Aurora is het dus zaak om de actuele waarde voor het hemisferisch vermogen op poollicht.be in de gaten te houden.

EME

De positieve en stijgende declinatie van de maan zorgt deze week voor langere EME-tijdvensters tot de maximale declinatie op woensdag. Er zullen dus hoge maanstanden zijn, maar de padverliezen zullen blijven toenemen tot apogeum volgende week vrijdag. 144MHz-hemelruis is matig tot laag komende  week.

 

 


Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 


Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.