Propagatienieuws – week 25, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex tussen 165 en 170 en een Kp-index van 1 tot 3;
- Tropo: mogelijk in de nacht van zondag op maandag verhoogde condities richting Normandië vanuit het zuiden van het land;
- Sporadische-E: volop Sporadische-E-mogelijkheden. Houd de VHF-banden halverwege de ochtend en laat in de namiddag of vroeg in de avond in de gaten;
- Meteoorscatter: beperkte mogelijkheden, onder andere via de Botiden, nog tot 15 juli;
- Aurora: Kp-index te laag voor aurorapropagatie;
- EME: korte EME-tijdvensters, afnemende padverliezen, 144MHz hemelruis is laag tot matig tot volgend weekend, wanneer de ruis meer dan 2500 Kelvin bereikt op zondag.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Op dinsdag was er na drie maanden weer een sterke zonnevlam-uitbarsting. Om 17:09 UTC registreerde het GOES-ruimtevaartuig een vlam die met X1.1 net in de X-klasse valt. Gelukkig werd de bijbehorende uitbarsting van coronale massa van de aarde weggeleid. Toch was er een aanzienlijke radio-blackout boven het Amerikaanse continent. De laatste X-flare vond plaats op 29 maart van dit jaar (X1.2). Op de andere dagen van vorige week was de zonneactiviteit eerder matig.
Er zijn momenteel dertien zonnevlekkengebieden aan de zichtbare kant van de zon. Er is een regelmatig komen en gaan van vlekgroepen. De zonnewind vertoont hiervoor wisselende snelheden, die meestal op een licht verhoogd niveau liggen.
Over het geheel genomen is het aardmagnetisch veld de afgelopen dagen overwegend rustig tot actief geweest (Kp-index 2 à 3), wat goed is geweest voor de propagatie op de banden onder 10 MHz.
De maximaal bruikbare frequentie varieert gedurende de dag in een relatief smalle band tussen 15 en 21 MHz. De 20m-band is de klok rond open en 15 m vaak tot diep in de nacht. Boven 21 MHz zijn er echter zelden goede DX-openingen, meestal met de sporadische E-shift, die bijvoorbeeld vaak heeft geleid tot multihop-verbindingen naar Zuid-Amerika op 28 MHz.
De kritische frequentie voor de F-laag is overdag vaak boven 7 MHz, maar de sterke demping door de D-laag is goed merkbaar.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex tussen 165 en 170 en een Kp-index van 1 tot 3. Rond 27 en 28 juni worden weer onrustige tot actieve geomagnetische omstandigheden verwacht.
Tip: NOAA heeft een 5 minuten durende timelapse-video gepubliceerd van het verloop van de huidige cyclus 25 tussen januari 2019 en april 2023: Time-lapse of Solar Cycle 25 displays increasing activity on the Sun.
VHF en hoger
Tropo
In de komende dagen zijn er niet echt hogedrukgebieden aan te wijzen waarvan we in onze goede tropocondities kunnen verwachten. Beste kans hebben stations in het zuiden in de nacht van zondag op maandag richting Normandië.
Sporadische-E
In de straalstroom zijn er enkele bochten die een indicatie geven voor Sporadische-E-paden. Eén gebied zal gunstig zijn voor routes naar Scandinavië en de Baltische staten en misschien ook naar andere delen van Oost-Europa.
Een zuidelijke tak van de straalstroom boven Italië kan nuttig zijn voor routes naar Zuid-Italië en het oostelijke Middellandse Zeegebied.
De Atlantische Oceaan zelf kent momenteel een sterke stroming rond een diepe hoogtetrog die langzaam naar het oosten richting Groot-Brittannië trekt. Dit zou overdag een voorkeursbehandeling kunnen geven aan paden naar Amerika en het Caribisch gebied, maar ook IJsland en Groenland beschikbaar kunnen maken.
De recente onrustige zonnecondities kunnen de vooruitzichten voor Sporadische-E-propagatie beïnvloeden als de Kp-index te hoog wordt.
Meteoorscatter
De Botiden in juni is een wat kleinere meteorenregen die nog duurt tot 5 juli. Daarnaast zijn er nog andere random meteoren die kunnen zorgen voor een enkele QSO’s en hoorbare pings op sommige Sporadische-E-verbindingen.
Aurora
Voor de komende dagen is de Kp-index te laag voor Aurora.
EME
De maandeclinatie wordt weer negatief op maandag, dus kortere EME-tijdvensters. Padverliezen zullen de hele week afnemen en 144MHz-hemelruis is laag tot matig tot volgend weekend wanneer het meer dan 2500 Kelvin bereikt op zondag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON