Propagatienieuws – week 12, 2023

PropagatienieuwsDeze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week begon vrij onopvallend: de zonneactiviteit nam iets toe, nieuwe actieve gebieden aan de achterkant van de zon waren binnengedrongen, de zonnefluxindex (SFI) steeg van 134 naar 156. De 10m-band ging slechts sporadisch open door een onrustig aardmagnetisch veld. Op woensdag werd deze onrust zo groot dat de MUF in de middag nog net de 11m-band bereikte, maar zelden 10 meter. Donderdagochtend beleefden we de spreekwoordelijke rust voor de storm, met een MUF tot 34 MHz. Toen kwam de nacht van donderdag op vrijdag.

En wat volgde stond niet op de radar van de ruimtewaarnemers. Eerst kwamen er berichten dat de bovenste kortegolfbanden nauwelijks bruikbaar waren. Toen begonnen magnetometers over de hele wereld uit te slaan.

De sterkste geomagnetische storm in bijna zes jaar woedde met een Kp-index van 7. Het duwde de maximaal bruikbare frequenties naar waarden ver onder de 14 MHz. Deze geomagnetische storm bereikte kortstondig sterkte G4 op de stormschaal van 5 niveaus van NOAA. Door de onverwachte hevigheid van de storm waren donderdagavond niet alleen poollichtjes te zien tot in het zuiden van New Mexico, maar werd ook de Amerikaanse ruimtevaartonderneming Rocket Lab gedwongen een raketlancering 90 minuten uit te stellen. Ook aan de Hollandse kust was het Noorderlicht goed te zien (enkele foto’s staan op Poollicht.be).

Wat werd waargenomen waren de gecombineerde effecten van zowel uitbarstingen van coronale massa als snelle zonnewinden uit een coronaal gat ter hoogte van de evenaar van de zon.

Vrijdagmiddag bereikte de MUF3000 waarden net onder de 16 MHz, gemeten door de ionosonde in Dourbes. In de nacht van vrijdag op zaterdag daalde de kritische frequentie voor de F-laag zelfs tot 1,6 MHz en de MUF tot 3,5 MHz.

HF-vooruitzichten

Verwacht wordt dat de ionosfeer tijdens het weekend nog de tijd nodig heeft om zich te herstellen. Reken daarom op een Kp-index van 3 of 4. In de loop van de week zal het signaal tot rust komen en pas tegen het einde van de tweede helft van de week zal het aardmagnetisch veld weer levendig worden. De zonnefluxindex zal in de komende dagen dalen van 160 naar circa 140. We zullen dus op alle kortegolfbanden gemiddelde propagatieomstandigheden aantreffen, maar 10 meter zal dagenlang onbetrouwbaar blijven door het onrustige aardmagnetische veld.

Nu komt de MUF in het weekend overdag nauwelijks boven de 18 MHz uit, maar in de komende week zal hij op goede dagen waarden boven de 30 MHz bereiken. In de nacht is 7 MHz aanvankelijk onzeker, maar in de loop van de week zou ook ’s nachts 10 MHz soms open moeten blijven.

VHF en hoger

Tropo

Voorlopig wordt het weer in onze regio bepaald door lagedrukgebieden met de nodige wind. De kans op tropocondities is daardoor nihil.

Meteoor- en regenscatter

De meteorenkalender bevindt zich nog steeds in een rustige periode, zonder grote regens. Beste kans voor meteoorscatter bieden de willekeurige meteoren, die meestal net voor zonsopgang pieken.

Tijdens buien is er kans op regenscatter op de GHz-banden.

Aurora

Voor Aurora is de Kp-index nog te laag en is het wachten om meer activiteit op de zon.

Sporadische-E

Voor Spoaradische-E op 6 meter en hoger is het nog te vroeg. In april wordt het weer relevanter om de  straalstromen in de gaten te gaan houden. Sporadische-E-activiteit is vaak geografisch gerelateerd aan de positie van straalstromen.

EME

De declinatie van de maan is aanstaande dinsdag maximaal, wat betekent dat de maan lang beschikbaar is. Padverliezen nemen toe gedurende de week en 144MHz-hemelruis begint matig, dalend naar laag volgend weekend.

 

 


Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 


Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.