Propagatienieuws - week 42 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Sinds vrijdagmiddag passeert een uitbarsting van coronale massa de aarde. De metingen van de relevante ruimtesondes toonden een aanvankelijk zwak interplanetair magnetisch veld waarvan de waarden rond 12.30 UTC toenamen. De noord-zuidcomponent was aanvankelijk zwak variabel, maar vertoonde vanaf het einde van de middag een duidelijke zuidwaartse richting. De geomagnetische activiteit was aanvankelijk rustig en werd vanaf 21.00 UTC actief met op zaterdag ochtend een Kp-index van bijna 5.

De daling van de zonneflux was verwacht maar 126 is toch lager dan gehoopt. In samenhang hiermee waren de zonnevlamactiviteit en het aantal zonnevlekkengebieden ook aanzienlijk afgenomen. Over het geheel genomen was er echter weinig variatie. Het goede was dat de dagelijkse MUF voor een afstand van 3000 km dagelijks ruim boven de 30 MHz uitkwam, zodat alle bovenste banden betrouwbaar opengingen.

Zo was de MUF 3000 op 18 oktober bij zonsopgang al rond de 29,9 MHz en liep regelmatig op tot 37 MHz; bij zonsondergang op 20,4 MHz en om 21.00 uur op 15,3 MHz.

Het eerste deel van de week was dus het beste voor HF-propagatie met veel stations die DX-contacten meldden, waaronder T2C, een Duitse DX-peditie naar Tuvalu en YL2GM’s DX-peditie voor één persoon naar Tristan da Cunha ZD9W.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van 120 tot 125. Er is slechts een kleine kans op mogelijke M-klasse zonnevlammen. De geomagnetische voorspelling is niet erg betrouwbaar, omdat er nieuwe op de aarde gerichte CME’s te verwachten zijn, maar of ze de aarde nipt missen of een verdwaald schot veroorzaken, is niet precies uit de modellen af te leiden. In ieder geval kunnen we turbulente tot actieve fasen verwachten (Kp-index 3-4), waarbij soms korte stormachtige intervallen zoals op zaterdagochtend mogelijk lijken. In de loop van de nieuwe week zou het aardmagnetisch veld weer tot rust moeten komen.

De MUF zal variëren van circa 35 MHz overdag tot 11 MHz aan het eind van de nacht. 20m zal daardoor maar kort dicht gaan.

VHF en EME

Tropo

Het weerbeeld wordt bepaald door een lagedrukgebied. Tropo condities kunnen we voorlopig vergeten.

Regenscatter

Het enige lichtpuntje is de royale mogelijkheden voor regenscatter. Eenmaal uit het zomerse onweerseizoen zijn de resultaten zelden zo goed, ook al word je verwend met keuze! Overigens, in deze vrij typische periode van onbestendig herfstweer, kunnen harde wind en zware regen een opvallend kenmerk zijn en druk uitoefenen op antennes en coax, dus noteer eventuele zwakke punten en gebruik de volgende mooie periode om dingen recht te zetten.

Sporadische-E

Geen nadere berichten over Sporadische-E.

Aurora

Geen nadere berichten over Aurora.

Meteoorscatter

Wat overblijft aan propagatie is het gebruikelijke paar modes – meteorscatter en noorderlicht – die beide de moeite waard kunnen zijn om te controleren tijdens de komende week. Ter herinnering: de Orionïden, actief van 2 oktober tot 7 november, piekt vandaag, de 22e, met een gemiddelde Zenithal Hourly Rate, of ZHR, van ongeveer 20.

EME

Voor EME-operators bereikte de declinatie van de maan het minimum op vrijdag de 20e, dus de volgende week zullen de maanvensters langer worden. Het perigeum van volgende week donderdag betekent dat de padverliezen deze week het laagst zijn. 144 MHz hemelruis begint hoog maar daalt gedurende de komende week en blijft laag tot matig.

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.

Propagatienieuws – week 42 2023