Propagatienieuws – week 9, 2022

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: redelijke condities verwacht, MUF tot 28 MHz overdag,
• VHF+: op dinsdag kans op tropo boven de Noordzee, 
• EME: declinatie hele week positief bij toenemende padverliezen

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week begon wat moeizaam wat de zonnevlekken betreft, waarbij de zonnefluxindex (SFI) rond de 100 lag. Sinds donderdag is de zon wat actiever, met meer vlekken en een SFI van 113. Het goede nieuws is dat de geomagnetische omstandigheden over het algemeen rustig waren, waardoor de ionosferische F2-laag zich echt kon ontwikkelen. Als gevolg daarvan waren er meldingen van een aantal goede 10m-openingen naar de westkust van de VS, waarbij op zaterdagochtend veel FT8 stations konden worden gelogd: Malawi, Indonesië en Australië. Op de 12m-band waren toen juist veel Japanse stations te horen.

Propquest bevestigde dit en liet 10m-openingen zien over een pad van 3.000 km gedurende de hele dag. Het is de moeite waard om CQ te roepen op 28MHz, zelfs als de band gesloten lijkt, omdat sommige openingen van korte duur zijn.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA dat de SFI nog licht kan oplopen tot 117, waarbij de Kp-index tussen 2 en 4 zal liggen. De geomagnetische condities zijn hiermee niet ideaal, maar goed genoeg voor leuke HF-propagatie. Hierbij hoort het voorbehoud dat een eventuele naar de aarde gerichte coronalemassa-ejectie (CME) de propagatie flink kan beïnvloeden.

De MUF (voor de F-laag over 3000 km) zal variëren tussen circa 10 MHz in de nacht tot circa 28 MHz overdag. Voor paden naar het zuiden zijn de kansen op DX het grootst.

Dit weekend is overigens de ARRL International DX SSB-contest.

VHF en hoger

Momenteel heeft onze regio rustig weer met sterk uiteenlopende temperaturen tussen dag en nacht. Dit zou kansen moeten bieden op verhoogde tropo-condities, maar de lucht boven land is waarschijnlijk toch wat aan de droge kant. Aangezien dit weekend de internationale ‘VHF en hoger’-contest plaatsvindt, kan het toch wat activiteit op de banden opleveren.

Voor komende dinsdag toont DX Info Centre wat verhoogde condities boven de Noordzee. Het kan dus lonen om dan mee te doen aan de 70cm-activiteitscontest.

We zitten nog steeds niet in het nieuwe Sporadic-E-seizoen, maar de propquest-grafieken pikken af en toe een ‘blip’ op, die te zien kan zijn op de digitale modes op 10 meter. Vergeet niet om de Kp-index in de gaten: bij een flink verhoging, richting bijvoorbeeld 5, nemen de  kansen op aurora toe.

EME

De declinatie van de maan is de hele week positief. De padverliezen nemen echter toe doordat de maan donderdag weer de grootste afstand tot de aarde bereik. De 144MHz-ruis is de hele week laag tot matig, met pieken rond 500 Kelvin op donderdag en vrijdag.

 

______

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus worden waarden gemeten van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heendringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), wordt de kritische frequentie genoemd.

 

______

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre en Make More Miles on VHF . Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde.