Propagatienieuws – week 5, 2023
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Goede mogelijkheden. 15 meter en vaak ook 10 meter overdag open. ’s nachts zakt de MUF naar 9 MHz;
- Tropo: verhoogde tropocondities vanuit Engeland naar Noord-Spanje;
- Meteoorscatter: uitsluitend random meteoorscatter mogelijk rond zonsopkomst;
- EME: komende week EME-tijdvensters en EME-padverliezen afnemend, geringe 144MHz-hemelruis.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Vergeleken met twee weken geleden is de zon een stuk minder actief. Op 15 januari stond de zonnefluxindex (SFI) op 234 en was de zon bezaaid met vlekken. Januari 2023 is daarmee tot nog toe het hoogtepunt in zonnecyclus 25. Aanvankelijk verwachtten de voorspellers dat zonnecyclus 25 ongeveer even sterk zou zijn als cyclus 24, die een van de zwakste zonnecycli in een eeuw was. De trend van de huidige cyclus suggereert dat hij nummer 24 zou kunnen overtreffen. In ieder geval overtreft hij reeds eerdere conventionele prognoses.
Zaterdag 4 februari stond de SFI echter op 135 en was het zonneoppervlak een stuk rustiger.
De invloed van de zon op het geomagnetisch was beperkt, met een maximale Kp-index van 3,67 op donderdag. We hebben alleen te maken gehad met relatief kleine C-klasse-zonnevlammen.
Ondertussen is er DX te werken, vooral op 10m.
HF-vooruitzichten
Het goede nieuws is dat er een einde komt aan deze periode met beperkte zonneactiviteit.
Het Space Weather Prediction Centre verwacht dat de SFI in de komende dagen wat toeneemt tot 145 met vooruitzicht op 155 komend weekend. De Kp-index zal ook wat oplopen van 1 naar 3. De plasmadichtheid is weliswaar laag, maar de snelheid van de zonnewind zal toenemen tot circa 600 km/s. De kans op radio-blackouts blijft voorlopig erg klein.
De kritische frequentie loopt overdag regelmatig op tot boven 9 en bereikt soms zelfs 10 MHz. Op 40m zijn dan probleemloos NVIS-verbindingen mogelijk binnen onze regio. 15m zal gedurende de gehele daglichtperiode open zijn en ook 10m zal naar verwachting het grootste deel van de dag open zijn voor contacten boven 3000km. In de nacht zal de maximaal bruikbare frequentie afnemen naar circa 9 MHz. Afhankelijk van het tijdstip zijn op 30m mogelijk nog wel digitale signalen uit het zuiden te horen aangezien de MUF rond de evenaar een stuk hoger blijft. 40m zal in de nacht goed bruikbaar zijn voor DX; 80m zal in de nacht toch een dode zone laten zien voor nabij gelegen stations.
VHF en hoger
Tropo
Op zondag ligt een krachtig hogedrukgebied boven de Britse eilanden, en een tweede boven Polen. In de komende dagen zouden hierdoor uitgebreide gebieden met redelijke tot goede tropocondities moeten ontstaan vanuit Engeland via het westen van Frankrijk naar de Noord-Spaanse kust.
Meteoor- en regenscatter
Door de hogedrukgebieden is de kans op neerslag, en daarmee ook de kans op regenscatter klein.
Voor meteorscatter blijft het voorlopig behelpen met de random reflecties rond zonsopgang.
EME
De maandeclinatie is nog steeds hoog en wordt pas donderdag weer negatief. EME-tijdvensters zullen korter worden en padverliezen zullen afnemen naarmate de week vordert. De 144MHz-hemelruis is de hele week laag en bereikt pas zondag 350 Kelvin.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer voor paden van 3000 km. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be en Make More Miles on VHF. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON