Propagatienieuws – week 2, 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van circa 190 en een lage Kp-Index van hooguit 3;
- Tropo: Voor de komende periode geen tropo van betekenis te verwachten;
- Sporadische-E: De periode met winterse Sporadic-E propagatie voorbij;
- Meteoorscatter: Deze maand nog een kleinere regen;
- Aurora: Voor de Kp-index zijn voorlopig te laag voor Aurora;
- EME: Deze week een zeer lage maandeclinatie.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het ruimteweer van afgelopen week was uitstekend. De zonnefluxindex was opgelopen van 155 naar 186 op zaterdag en de Kp index bleef onder de 3.
De MUF ’s middags bereikt dagelijkse waarden van rond de 35 MHz. Vooral de hogere banden profiteren hiervan. Maar omdat het aardmagnetisch veld momenteel ook opmerkelijk rustig is, met een k-index van 0 tot 2, profiteren DX-ers op de lage banden ook al enkele dagen van de goede omstandigheden.
Op het eerste gezicht lijken dit dus ideale omstandigheden voor HF. We zitten echter midden in de winter en daarom is de ionosfeer niet op zijn best. Op de lage banden is de demping door de hogere zonneflux merkbaar en over het algemeen gaan de 14MHz-band en hoger dicht naarmate de nacht vordert.
Op de zonzijde die naar de aarde is gericht zijn er momenteel bijna 190 zonnevlekken.
Daarnaast is er een nog groter aantal filamenten voor ons zichtbaar.
Filamenten zien eruit als donkere, draadachtige structuren. Ze kunnen loskomen van het oppervlak van de zon, waardoor grote hoeveelheden materie de ruimte in worden geslingerd.
Deze filamenten, samen met de tientallen zonnevlekken, vergroten de kans op een uitbarsting in de komende dagen. En daarmee het risico op verstoringen van de propagatieomstandigheden op de korte golf.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van circa 190 en een lage Kp-Index van hooguit 3. Daarna zal de zonneflux weer dalen tot 150 en neemt de kans op verstoringen toe wanneer plasmawolken van coronale massa-ejecties (CME’s) langs de aarde trekken. Hoewel de modellen niet wijzen op een schampschot of zelfs een voltreffer, moeten we nog steeds rekening houden met onrustige fases van het aardmagnetisch veld.
Het is nog onduidelijk hoeveel invloed het coronale gat CH92, dat zojuist het centrum van het noordelijk halfrond heeft bereikt, zal hebben. Een toename van de zonnewindsnelheden tot 500 km/s lijkt waarschijnlijk in de eerste helft van de week en zou daarom de omstandigheden op de lagere banden enigszins verminderen.
De gunstige propagatie zal zich de komende week echter voortzetten, met alle banden die overdag opengaan. De kritische frequentie voor de F laag is h=overdag hoog genoeg voor NVIS-verbindingen binnen Nederland. De 20 meter band blijft open tot ongeveer drie uur na zonsondergang, In de nacht daalt de MUF naar de 30 meter band, soms zelfs lager, maar de 40 meter band blijft vaak de hele nacht open. Bij zonsopgang is er een kort maar vrij betrouwbaar venster vanaf 40 meter in de richting van Nieuw-Zeeland.
VHF en EME
Tropo
Een nabijgelegen hogedrukgebied heeft afgelopen dagen een positieve invloed gehad op de tropocondities. Helaas is dat weer voorbij en is voor de komende periode geen tropo van betekenis te verwachten.
Over de Noordzee wordt momenteel vochtige lucht aangevoerd. De neerslag biedt kansen voor regenscatter.
Sporadische-E
We lijken de periode met winterse Sporadic-E propagatie voorbij te zijn, dus blijft er alleen meteoorverstrooiing over. Na de Quadrantiden van vorige week gaan we een periode in van weinig meteorenregenactiviteit, waardoor er alleen random meteoren overblijven tot de volgende grote meteorenregen, de Lyriden in april. Voor random meteorenverstrooiing werkt de periode voor zonsopgang het beste.
Aurora
De verwachtingen voor de Kp-index zijn voorlopig te laag voor Aurora, maar het blijft voor deze propagatievorm van belang om het ruimteweer goed in de gaten te houden. Hoge waarden van meer dan 6 een goed teken zijn voor VHF.
Meteoorscatter
Zie eerder.
EME
Voor EME-operators begint deze week met een zeer lage maandeclinatie, een lage elevatie en korte maanvensters, maar de declinatie stijgt en wordt dinsdag weer positief. Padverliezen zijn nog steeds laag en vanwege het perigeum op zaterdag de 13e. 144 MHz hemelruis is laag voor de hele komende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON