Zonnevlekkencyclus 24 en 25, de stand van zaken

Wanneer je op de HF-banden actief bent heb je het al lang gemerkt. De condities worden al een tijd echt flink minder. Dat komt door de afnemende zonneactiviteit die ervoor zorgt dat de ionosfeer radiogolven afbuigt. Het maximum van zonnevlekkencyclus 24 lijkt al weer eeuwen geleden en veel amateurs kijken dan ook al weer uit naar cyclus 25. Maar wat gaat deze nieuwe cyclus ons brengen en wanneer kunnen we weer betere condities verwachten?

Cyclus 24 piekte in 2014

Na het maximum van zonnevlekkencyclus 23 in het jaar 2000, waagden de eerste wetenschappers zich aan een voorspelling voor zonnevlekkencyclus 24. De ene groep wetenschappers voorspelde een maximum met een zonnevlekkengetal van boven 200, terwijl een andere groep pessimistischer was met een zonnevlekkengetal van slechts 50. Ter vergelijking, cyclus 23 piekte met een zonnevlekkengetal van 124. Cyclus 24 piekte in 2014 met een zonnevlekkengetal van 82.

Maximum dat iedere cyclus afneemt

Sinds cyclus 21 zien we een trend van een zonnevlekkenmaximum dat iedere cyclus afneemt:

• Cyclus 21: 165
• Cyclus 22: 159
• Cyclus 23: 121
• Cyclus 24: 82

In deze grafiek (bron: STAR) zie je duidelijk het verschil tussen deze vier cycli.

Wat zegt dat over de verwachtingen voor cyclus 25, de nieuwe aanstaande cyclus? Eigenlijk heel weinig, want het voorspellen van zonneactiviteit op zo’n lange termijn is een wetenschap die echt nog in de kinderschoenen staat. Vergelijk het maar met het weer verder dan een dag vooruit voorspellen in de tijd van de Middeleeuwen. Toch zijn er een aantal zaken die we met redelijke zekerheid kunnen zeggen.

Wanneer een nieuwe cyclus start, betekent het niet dat de oude cyclus direct ophoudt

Één cyclus duurt ± 11 jaar. Nu is het zo dat wanneer een nieuwe cyclus start, dit niet betekent dat de oude cyclus direct ophoudt.  Ze gaan geleidelijk in elkaar over. Cyclus 24 startte in januari 2008, maar kwam pas ruim een jaar later goed op gang. Een snelle rekensom leert dat cyclus 25 ergens rond 2019 van start zal gaan. Het zal dan niet meteen “feest” worden op HF, het zal nog wel even duren voordat cyclus 25 zijn maximum bereikt. Dat zal dan rond 2025 zijn, maar kan ook zomaar een jaar eerder of later zijn. Hoe snel het aantal nieuwe zonnevlekken toeneemt, is wel een goede indicatie voor de verwachting van het zonnevlekkenmaximum en de tijdstip waarop deze bereikt wordt.

In deze grafiek (bron: SWPC), zie je het verloop van cyclus 24. Vergeleken met cyclus 23 een “matig maximum”

Snelle stijging zonnevlekken betekent vaak snel een hoog maximum

Hoe sneller het aantal zonnevlekken in de start van een cyclus toeneemt, des te hoger valt het maximum uit. Cycli met een relatief hoog maximum bereiken dit vaak eerder dan cycli met een relatief laag maximum. Die conclusies mag je wel trekken als je de verzamelde data naast elkaar legt.

Deze grafiek (bron: STCE) laat zien dat snelle stijgers vaak een hoog maximum geven, dat dan ook vaak vrij vroeg in de cyclus al bereikt wordt.

Wat verwachten de wetenschappers van cyclus 25

Er zijn nog maar weinig wetenschappers die zich nu al aan een verwachting wagen. Toch zijn er enkelen die op basis van allerlei factoren en correlaties, toch een poging wagen. De gemene deler in hun verwachting is dat het maximum van cyclus 25 nog lager uitvalt dan cyclus 24. Een maximum zonnevlekkengetal tussen 50 en 60. Hoe nauwkeurige en betrouwbaar zo’n verwachting is daar kun je je twijfels over hebben. We zullen het over twee jaar veel beter in kunnen schatten.

Een laag zonnevlekkengetal is meestal een goede bodem voor uitstekende Es-propagatie

Tot cyclus 25 goed op gang is zal de zonneactiviteit en daarmee de condities voor DX op HF verder verslechteren. Toch zullen er dagen zijn dat de banden opleven en valt er nog voldoende te beleven. Een laag zonnevlekkengetal is meestal een goede basis voor uitstekende Es-propagatie. In de zomer en midwinter geeft dat een impuls aan banden zoals 10 m, maar ook 6 m, 4 m en zelfs 2 m. Met in de zomer op 10 m en 6 m zelfs mogelijkheden om via multihop Es, Noord Amerika het Caribisch gebied en zelfs Japan te werken.

73

Jean-Paul Suijs PA9X