We horen zonnepanelen, maar luisteren we ook naar ze?
Steeds vaker horen we over in brand vliegende zonnepanelen op woonhuizen. Volgens TNO gebeurt dit enkele tientallen keren per jaar. Echter, officiële cijfers zijn er niet. Als oorzaken worden vaak de (verbindingen tussen) kabels aangewezen. Bijvoorbeeld door niet goed op elkaar aansluitende connectoren. Maar ook verkeerd afgeknipte of bevestigde kabels veroorzaken problemen. Toch mag iedereen in Nederland nog altijd zonder certificering zonnepanelen installeren.
Het gevolg voor radioamateurs is hinder of storing door zonnepaneelinstallaties. Helaas neemt men dit meestal niet serieus. Het is maar een hobby. Er is geen economisch belang. Maar wat als die radiostoring een diepere betekenis heeft? Wat als die elektromagnetische trillingen een soort noodkreet zijn van de zonnepaneelinstallatie? Is het wellicht een voorteken van naderend falen?
Een vergelijk met mechanische trillingen
In een poging elektromagnetische trillingen van een zonnepaneelinstallatie te duiden maken we een vergelijk met mechanische trillingen. Stel je een machine voor zoals te vinden is in een fabriek. Hoe zorg je er voor dat je zo lang mogelijk profijt hebt van deze installatie?
Periodiek onderhoud van mechanica is specialistisch, secuur en tijdrovend werk
Periodiek onderhoud is dan een optie. Op gezette tijden slijtgevoelige onderdelen vervangen. Nadeel is dat de installatie dan regelmatig stil staat terwijl er niets aan de hand is. En je vervangt onderdelen soms te vroeg wanneer ze minder gesleten blijken dan verwacht. Er is ook risico dat het demonteren en weer in elkaar zetten fouten introduceert. Trouwens, hoe gemakkelijk is alles eigenlijk bereikbaar?
Wachten op een storing is ook een optie. Nadeel is dat zoiets altijd op een ongelukkig moment komt. En dat er dan wellicht veel meer bijkomende schade is. Zeker wanneer een gevaarlijke situatie kan ontstaan (elektrocutie, explosies, brand) is wachten op een storing geen aanrader. Letselschade of erger is beter te voorkomen.
Gelukkig is er een alternatief. De Engelse term is “Predictive Maintenance” en wordt vaak in één adem genoemd met “Condition Monitoring”. Hierbij onderzoekt men de installatie periodiek met trillingsopnemers. En meestal blijft de installatie tijdens de metingen gewoon in bedrijf.
“Predictive maintenance” en “Condition Monitoring“
Verschillen in beschadigingen van bijvoorbeeld een kogellager zijn goed te onderscheiden in een frequentiespectrum
De basis van deze bewezen technieken is niet alleen het meten van richting en sterkte van trillingen. Ook bepaalt men het frequentiespectrum van die trillingen op meerdere meetpunten. En gecombineerd met het toerental van de machine levert dit een goed beeld op van de huidige toestand van de installatie. Aan de hand van deze meetgegevens kan de leverancier voorspellen of en wanneer er onderhoud nodig is. En zelfs een indicatie geven van welke onderdelen er dan aandacht nodig hebben.
De leverancier van de installatie weet dus welk frequentiespectrum normaal is. En ook welke signaalsterktes daarbij horen. Afwijkingen in het spectrum kunnen worden herleid naar mogelijke boosdoeners. De trillingen verraden welke onderdelen een beginnend defect vertonen. En ook hoe snel dat kan resulteren in het falen van de gehele installatie. Zeer waardevolle informatie dus.
Leren van mechanische trillingen
Van zonnepaneelinstallaties weten we dat ze helemaal geen elektromagnetische trillingen hoeven te veroorzaken. Er zijn genoeg voorbeelden in Nederland waar metingen rond geïnstalleerde zonnepanelen zijn gedaan, en (nagenoeg) geen RF-storing werd waargenomen. Het kan dus wel! Maar wat dan te doen met zonnepanelen op daken van woningen die wel radiostoring veroorzaken?
Voorbeeld van een richtingsgevoelige opnemer van de sterkte van elektromagnetische trillingen
Zou het kunnen zijn dat die storende panelen eigenlijk roepen om aandacht? Misschien zelfs wel schreeuwen? Zijn het wellicht noodsignalen die wij (nog) niet als zodanig herkennen? Is uit het frequentiespectrum dat zo’n installatie de ether in slingert af te leiden wat er mis kan zijn? Kan een leverancier en/of installateur na een frequentieanalyse aangeven of er wellicht brandgevaar dreigt? En hoe acuut die dreiging dan wel is?
De antwoorden kunnen alleen uit de zonnepaneelbranche komen. En met het toenemende aantal branden door zonnepaneelinstallaties op woonhuizen is de noodzaak voor onderzoek ook overduidelijk aanwezig. Het zou ons niet verbazen wanneer op termijn verzekeraars een clausule opnemen die vergoeding bij brand door storende panelen uitsluit. En wellicht dat het moment gaat komen dat radioamateurs die storing door zonnepanelen horen, dat beter direct bij de brandweer kunnen melden…
Realiteitscheck
Nu zou je als particulier kunnen denken dat jouw zonnepanelen uitgevoerd zijn met “Condition Monitoring”. Immers, via een applicatie op smartphone of PC heb je toegang tot de nodige actuele meetgegevens. Vaak aangevuld met trendgegevens over tijd.
Echter, dit is helaas alleen bedoeld om opbrengst en rendement in kaart te brengen. Weglekkend of binnen de installatie in warmte (of hitte) omgezet vermogen blijft onopgemerkt. Het blijkt dus toch wachten op een storing alvorens er ook maar iets aan onderhoud wordt gedaan. En dan maar hopen dat die storing niet uitmondt in een brand…
