Berichten
VERON
Deze week in ‘Kort radioamateurnieuws’:
Zonnevlammen en het Carrington-evenement
Deze gesplitste afbeelding toont het verschil tussen een actieve zon tijdens een eerder zonnemaximum (aan de linkerkant, vastgelegd in april 2014) en een stille zon tijdens zonneminimum (aan de rechterkant, vastgelegd in december 2019). Credits: NASA/SDO
In deel 1 en deel 2 van ons drieluik over zonnevlammen hebben we theorie en praktijk van de Dopplermetingen besproken. In dit derde deel sluiten we af met achtergrondinformatie over dit bijzondere natuurfenomeen.
Een zonnevlam is een grote explosie op de zon die plaatsvind wanneer de opgeslagen energie in verstrengelde magnetische velden (meestal boven zonnevlekken) plotseling vrijkomt. Zonnevlammen produceren een uitbarsting van straling over het elektromagnetisch spectrum, van radiogolven tot röntgenstraling en gammastralen.
De energie die vrijkomt heeft het equivalent gelijk aan miljoenen atoombommen die gelijktijdig ontploffen. Zonnevlammen komen het meest frequent voor wanneer de zon erg actief is.
Crowdsourced Dopplermetingen van tijdstandaardstations
Dr. Kristina Collins, KD8OXT
In deel 1 van ons drieluik over zonnevlammen is te lezen dat deze een Dopplereffect veroorzaken in radiosignalen welke tegen de ionosfeer reflecteren. In dit tweede deel duiken we wat dieper in op de wetenschap. Het artikel “Crowdsourced Dopplermetingen van tijdstandaardstations die de variabiliteit van de ionosfeer aantonen” is hiervoor de basis. Hoofdauteur Dr. Kristina Collins, KD8OXT, publiceerde dit in het “Earth System Science Data” tijdschrift.
Voor haar onderzoek heeft ze gebruik gemaakt van het “Grape persoonlijk ruimteweerstation“. Dit is een goedkope ontvanger voor HF (3-30 MHz). Deze ontvanger is ontworpen om precisiemetingen te doen aan signalen die worden ontvangen van frequentiestandaardstations zoals WWV, WWVH en CHU.
Zonnevlammen detecteren via signalen van frequentiestandaardstations
Plotselinge veranderingen in de ionosfeer door zonnevlammen of zelfs zonsopgang/ondergang kunnen de frequentie van stations zoals WWV een Doppler verschuiving geven. Afbeelding credit: Collins et al (2021) [Oorspronkelijke afbeelding via HamSci en SpaceWeather.com].
Brian Curtis uit Michigan demonstreerde deze techniek op 20 juni 2023, toen de zon een krachtige X-klasse zonnevlam produceerde. Op “The SWLing Post” werd hier aandacht aan besteed naar aanleiding van een uitvoerig artikel van SpaceWeather.
Dus aanleiding genoeg om dieper in deze fascinerende materie te duiken. En wel met een drieluik over zonnevlammen. Vandaag deel 1.
Zonnecyclus 25 overtreft alle verwachtingen
Een tijd lang werd aangenomen dat de huidige zonnecyclus, cyclus 25, een relatief laag zonnevlekkenmaximum zou krijgen. Dat was slecht nieuws voor radioamateurs, omdat een lager maximum ook gemiddeld minder goede HF-propagatie voorspelt.
Nu blijkt echter dat zonnecyclus 25 alle verwachtingen overtreft, zo bericht ook Tom DF5JL op de website van IARU Regio 1. Goed nieuws dus!
WikipediaOnderzoek naar massale zonnestormen uit de oudheid
Coronale massa-ejectie (foto: Wikipedia)
Onderzoek naar massale zonnestormen uit de oudheid toont aan dat we ons moeten voorbereiden op de volgende massale zonnestorm. Talrijke krachtige zonnevlammen van de X-klasse deden zich afgelopen herfst voor toen de activiteit van zonnecyclus 25 aantrok. Jon Jones, N0JK, behandelde deze gebeurtenis in zijn QST-column, “The World Above 50 MHz”. In het februarinummer wees hij er namelijk op dat “er krachtiger zonnevlammen dan deze hebben plaatsgevonden. Bijvoorbeeld de Carrington-gebeurtenis van 1859, waarbij poollicht werd gezien in de Stille Zuidzee en in Cuba, en elektrische branden ontstonden.”
Al 15 maanden meer zonnevlekken dan voorspeld in zonnecyclus 25
Een internationaal panel van experts gecoördineerd door de NOAA en NASA, waaraan ook SILSO heeft bijgedragen, heeft op 5 april 2019 een voorlopige prognose voor Solar Cycle 25 uitgebracht. Maar al 15 maanden zijn er meer zonnevlekken dan voorspeld in zonnecyclus 25. Op basis van een compilatie van meer dan 60 prognoses gepubliceerd door verschillende teams, bereikte het panel een consensus. Die gaf aan dat cyclus 25 hoogstwaarschijnlijk een piek zal bereiken tussen 2023 en 2026 met een maximaal aantal zonnevlekken tussen 95 en 130. Maar voorlopig doet de zon dus meer. Tenslotte is over het onstaan van zonnevlekken en de zonnecyclus nog weinig bekend. Daarom zijn er ook andere theorieën, die tot andere voorspellingen komen.
Electron
Bekijk de inhoudsopgave van de meest recente editie.
Vademecum 17e druk
Nu in de webshop.
Prijs: € 15,00 Ledenkorting: 20 %
Lid worden?
