EME-experimenten tijdens de JOTA

De Burgemeester Herman Witte-scoutinggroep in Eindhoven experimenteert al een paar jaar tijdens de JOTA met EME. Zo’n verbinding via de maan zou met eenvoudige middelen mogelijk moeten zijn, zo was hen verteld. In de praktijk bleek dat echter minder eenvoudig.

Maar dit jaar lukte het toch. Lees hier het verhaal van Leo Leefsma (PA1LEO) over de EME-ervaringen van de scoutinggroep uit Eindhoven.

Veel JOTA-activiteit in Eindhoven

In Eindhoven zijn er traditioneel veel groepen actief met de JOTA. Daarom is er jaarlijks, enkele weken ervoor, een bijeenkomst om praktische zaken op elkaar af te stemmen. Ook is er dan volop ruimte voor ideeën.

Het was op zo’n bijeenkomst, na een enthousiaste presentatie van Frans PE1RXJ, dat het idee ontstond om eens met EME te experimenteren. Frans vertelde namelijk dat het goed mogelijk is om met bescheiden middelen een EME-verbinding op te zetten. Dat kan, vertelde hij, als je voor ontvangst de enorme schotelantenne van de Radiotelescoop Dwingeloo zou gebruiken. Het bouwen van de zendantenne zou een eenvoudig klusje zijn voor de scouts.

Toch een hele uitdaging

De eerste poging was geen succes. Zoals dat gaat met experimenten, geef je dan iets de schuld, waaraan je dan wat verandert om het daarna weer te proberen. Hier volgt een greep uit de zaken die we door de jaren heen aanpasten.

• De frequentiestabiliteit van de zender werd verbeterd door een ingreep in het ventilatorcircuit
• We schaften een eindtrap aan
• We pasten bedraad internet toe in plaats van wifi
• De antenne werd verbouwd, en toen nog eens verbouwd…

Tijdens experimenteren deden we ook nog een ‘uitvinding’: een stuk touw laat zich prima door een buisje voeren door het touw aan de ene zijde naar binnen te schuiven en aan de andere zijde met een stofzuiger op te zuigen. Dat bleek een stuk makkelijker dan het touw aan een kant te verzwaren, met een moer of magneet, om die vervolgens door de buis te laten zakken.

Veel bekijks

Tijdens het experimenteren was er sprake van echt teamwerk. De rollen waren als volgt: Stephan zorgde voor het uitrichten van de antenne op de maan, Theuno PA5PT bediende de zender en ikzelf had de taak om het ontvangen signaal te decoderen. Daarnaast onderhield ik het contact met de groep in Dwingeloo via de WebSDR-chat.

Overigens hadden we tijdens onze experimenten volop publiek. Als je midden op een grasveld een lange antenne opstelt en een paar laptops en een radio op een tafeltje plaatst, krijg je altijd bekijks. Meestal moesten we ze dan tot het einde van de avond laten wachten, in de kou, om ze vervolgens teleur te stellen…

Eindelijk succes

Dit jaar besloten we tijdens de JOTA geen ATV te doen. Daardoor bleef er een richtantenne voor de 70cm-band over voor EME. De antenne hebben we voor dat doel verlengd met de elementen van onze zelfbouwantenne. Omdat het eerste deel daarvan geen ‘zelfbouw’ was, konden we er ditmaal van op aan dat de antenne goed getuned was.

Toen de maan boven de bomen uitkwam, namen we via de WebSDR-chat contact op met het team in Dwingeloo om te vragen hoeveel tijd we nog hadden. Voorheen begonnen we namelijk weleens met de experimenten terwijl de bemanning van de telescoop al aan hun nachtrust was begonnen… Het antwoord luidde dit keer: “We blijven tot 24:00 uur”. Het was toen 22:45 uur. Snel alle spullen opgesteld. De antenne richten, en gáán…

Op dat moment hield Frans bij de scoutinggroep in Aalst-Waalre ook de WebSDR in de gaten. Eerst meldde hij dat we in Dwingeloo te horen waren. Maar dit bleek onmogelijk, omdat het tijdverschil tussen zenden en ontvangen van het signaal te kort was om via de maan te zijn gegaan. Om 00:01 uur was het echter wel raak: ons signaal, afkomstig van de maan, werd gedecodeerd. Enkele minuten later lukte het ons ook om onze echo te ontvangen.

Om het succes te vieren, stuurden we het volgende bericht richting maan: TLSMY FEEST. Dat eerste woord staat voor de voorletters van de aanwezige operators en toeschouwers.

Het logboekprogramma rapporteerde overigens een berekende, overbrugde afstand van 9 km voor deze ‘feestelijke’ verbinding, in plaats van de werkelijke afstand: 800.000 km. Het programma had er duidelijk geen weet van dat het signaal dit keer een serieuze omweg had gemaakt…